Damat Bakan Berat Albayrak, eski MB Başkanı Naci Ağbal, Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan sessiz ve suskun. Ancak Meclis KİT Komisyonu Başkanı AKP Aydın Milletvekili Mustafa Savaş sosyal medyadan açıklama yaptı.
"Günlerdir asılsız bir karalama kampanyası ile başlatılan '128 milyar dolar nerede?' sorusunu gelin birlikte cevaplayalım" diyen Savaş'ın görüşleri özetle şöyle:
- "Ekonomide hiçbir şey durduk yere ortaya çıkmaz ya da ortadaki değerler bir anda buhar olup yok olmaz.
- Öte yandan, döviz işlemi çift taraflı bir işlemdir. Bu karalama kampanyasını başlatanlar, bir para birimi verilirken diğer para biriminin alındığını ya bilmiyor ya da milletimizi kandırmaya çalışıyorlar.
- Merkez Bankası bilançosundan da anlamadıkları için bilançoda bir varlığın azalması halinde yerine başka bir varlık girdiğinden de haberleri yok; buharlaşmadan bahsediyorlar. Sanki Merkez Bankası rezervlerinin karşılıksız olarak birilerine verildiği algısı yaratmaya çalışıyorlar.
- Halbuki son 3 yılda maruz kalınan jeopolitik riskler ve pandemide oluşan dış açık, sermaye çıkışı, firmalar ile hane halkının döviz ve altın talebi ile oluşan kur baskısı nihayetinde ödemeler dengesi açığının finansmanının doğal sonucu olarak rezervlerdeki değişim söz konusudur.
- Kovid-19 pandemisi nedeniyle Türkiye, 2019'a göre, mal ihracatında 12 milyar, hizmet ihracatında ise 30 milyar dolarlık bir kayıp yaşamıştır.
- Tarihimizde ilk kez, 2019'da yıllık bazda 6,8 milyar dolar fazla veren cari işlemler dengesi, 36,7 milyar dolar açık vermiştir. 2019'a göre cari işlemler dengesinde 45 milyar dolar sapma yaşanmıştır. Bu sapmanın tamamı TCMB'nin döviz rezervleriyle karşılanmıştır.
- Bu olumsuz süreçte döviz talebi TCMB tarafından karşılanmasaydı, istihdam, büyüme, reel sektör, bankacılık kesimi dahil her sektörü etkileyen bir ekonomik kriz ile karşı karşıya kalınabilirdi. Her kriz ortamında dillendirilen faiz artışlarıyla bu süreç atlatılamazdı.
- 2019 yıl sonunda 189,2 milyar dolar olan özel sektörün (finansal+finansal olmayan) yurt dışından sağladığı kredi borcu 2020 yıl sonunda 173,9 milyar dolara gerilemiştir.
- 2019 yılında 34,5 milyar dolar olan turizm gelirlerimiz 2020 yılında 12,06 milyar dolara gerilemiştir.
- Kovid-19'la mücadele verilirken, sadece ödemeler dengesi üzerinden 41 milyar dolarlık net döviz çıkışı TCMB'nin rezervleriyle finanse edilmiştir.
- Dövize artan talebi karşılamak için Türkiye ya IMF'ye gidecekti ya da faizleri şok bir biçimde artırarak kendi reel sektörüne zarar verecekti. Ancak, Türkiye bu yolları tercih etmemiş ve reel sektörün döviz ihtiyacını karşılamak için TCMB rezervlerini kullanmıştır.
- Dünya standartlarında tutulan veriler ve TCMB bilançosu bu kadar şeffafça ortadayken, buharlaşan veya kaybolan bir TCMB döviz rezervinden bahsetmek anlamsızdır.
- Öncelikle, en az 41 milyar dolar 2020 yılının ödemeler dengesi açığını kapatmak adına, en az 30 milyar dolar da reel sektörün, bankacılık sektörünün açık pozisyonunu azaltmak amacıyla ve hane halkının döviz talebi nedeniyle kullandırılmıştır.
- Şubat 2021 itibarıyla döviz rezervi 95,5 milyar dolar iken, Nisan ayı başında 87,6 milyar dolardır.
- Türkiye, büyüme oranlarına göre incelendiğinde, 2020 yılında G-20 ülkeleri arasında 2'nci, dünyada ise 4'üncü ülke olmuştur. Bu gerçeği yok sayarak '128 milyar dolar nerede?' sorusunu soracak cesareti bulmak ekonomi cehaletinden başka bir şey değildir."
***
Savaş'ın bu açıklamasına, KİT Komisyonu üyesi, CHP İstanbul Milletvekili Aykut Erdoğdu karşı soru ile şöyle tepki verdi:
- "Eritilen 128 milyar döviz rezervinden piyasaya satılan yaklaşık 60 milyarı hangi kurdan, hangi kaynaktan kimlere sattınız? Bu düşük kurdan kimler milyarlarca dolar kazandı?"
Mülkiye'den mezun olduktan sonra Halkbank'ta müfettiş yardımcısı olarak göreve başlayıp 2001 yılında Yönetim Kurulu Başkanlığına kadar yükselen Mustafa Savaş'ı o yıllardan bu yana tanırım.
Türkiye'nin gündeminde olan, "128 milyar dolar nerede?" sorusuna verdiği yanıtı özgür gazetecilik anlayışım çerçevesinde alıntıladım.
