Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYH) ve Fert Başına Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (FBGSYH ) rakamlarını, uluslararası karşılaştırmalarda kullanmak için, dolar olarak hesaplamak zorundayız. GSYH, tek başına ülkelerin ekonomik büyüklüğünü, fert başına GSYH ise ülkelerin refah düzeyini karşılaştırmak için kullanılıyor.
Söz gelimi Türkiye ekonomik büyüklük olarak dünyada 17. sıradadır. Buna karşılık IMF ye göre fert başına GSYH olarak da dünyada 62. sıradadır.
Ne var ki, bir ülkede milli paranın değerli olup olmadığı da aynı zamanda söz konusu GSYH’daki büyüklüğü etkiliyor. Söz gelimi şu anda Türkiye’de efektif reel kur endeksine göre TL yüzde 16 değerlidir. Bu demektir ki Türkiye’de GSYH, dolar cinsinden olduğundan biraz daha yüksek çıkmaktadır.
Dolardaki bu tür dalgalanmaların etkisini ortadan kaldırmak ve daha güvenli uluslararası karşılaştırma yapabilmek için ülkelerin fert başına geliri, satın alma gücü paritesi (Purchasing Power parity-PPP) göre hesap ediliyor. PPP, farklı ülkelerin birbirine göre, yani nispi anlamda satın alma gücünün ölçülmesi için yapılan bir hesaptır. Bu hesapta ABD doları ortak para birimi olarak kullanılıyor.
Diyelim ki Türkiye’de çeşitli mallardan oluşan bir sepet malın fiyatı ABD’de100 dolardır.. Türkiye’de ise aynı mal sepetinin fiyatı 50 dolardır.. Bu demektir ki ABD’de 3000 dolar maaşı olan birisi ile Türkiye’de 1500 dolar maaşı olan birisi aynı satın alma gücüne sahiptir.
The Economist dergisi, bu işi daha kolay ifade eden bir yol bulmuş.. Aylık olarak bir Big Mac endeksi yayınlıyor.. Bu endekse göre ABD’de bir Big Mac 2 dolar ve Türkiye’de bir dolar ise, bu şartlarda dolar cinsinden hesaplanırsa Türkiye’de Big-Mac yiyenlerin satın alma gücü ABD’dekilerin iki katıdır. Bu örnek satın alma gücü paritesini daha kolay izah etmektedir.
Özet olarak satın alma gücü paritesi, belirli bir mal ve hizmet sepetinin satın alınması için gereken ulusal para tutarının birbirine oranı şeklinde hesaplanmaktadır.
EUROSTAT ve OECD işbirliğiyle yürütülen Satın Alma Gücü Paritesi çalışmalarına yönelik olarak 2011 yılı geçici tahminleri açıklandı. Bu kapsamda, 37 Avrupa ülkesi arasında karşılaştırma yapıldı. Türkiye bu 37 ülke arasında Kişi Başına GSYH hacim endeksine göre 30. sırada yer aldı.. Geçen sene, 2010 yılında, aynı endekste Türkiye 29. sırada idi. Fert başına gelirde bir sıra geriledi.
37 ülke içinde satın alma gücü paritesine göre GSYH endeksinde, bizden daha geride olan ülkeler, Romanya, Bulgaristan, Karadağ, Makedonya, Sırbistan, Arnavutluk ve Bosna-Hersek’tir. Bu beş ülke yeni kurulan ve henüz yerli yerine oturmamış ülkelerdir.
Netice olarak Satın Alma Gücü Paritesi’ne göre hesaplanan kişi başına gelir olarak Türkiye, Avrupa’nın en fakir ülkeleri arasındadır.
Türkiye son iki yılda yüksek oranda büyüme tutturdu.. Dünyada dolar milyarderini en fazla artıran ülke oldu... 100 milyon doların üstündeki zengin sayısında en yüksek artış hızı sağlayan ülke oldu. Ancak uluslararası rakamlara göre de fakirleşen ülke oldu. Kaldı ki ortalama rakamlarda görünmeyen bir gerçek var... Büyüme dolayısıyla artan refahtan memura, işçiye, köylüye pay vermediği için de fakirini de en hızlı artıran ülke oldu.
