2012 yılı dördüncü dönem için, Merkez Bankası “Uluslararası Yatırım Pozisyonu” tablosunu yayınladı. Bu tablo ve tablonun özeti olan uluslararası net yatırım pozisyonu açığı fazla tartışılmıyor. Ancak, ekonomik istikrar açısından önemli bir göstergedir.
Türkiye’nin uluslararası yatırım pozisyonu açığı, 2012 yılının 4. döneminde 382.4 milyar dolar iken bu sene aynı dönemde 413.9 milyar dolara yükseldi. 2012 yılı Gayrisafi Yurtiçi Hasıla 882 milyar dolardır. Yatırım pozisyon açığının GSYH’ya oranı yüzde 50.4’tür.
Özel sektörün ve bankaların artan dış borçları ile İran’la ilgili ambargo riski, bu açığı daha önemli bir sorun haline getiriyor.
Yatırım pozisyonu tablosu, döviz varlıklarımız ile döviz borçlarımızı gösteriyor. Tablonun sonucu da döviz açığımızı gösteriyor.
Aşağıdaki tablo kolay anlaşılması için biraz değiştirilmiştir.
Tabloda, yurt dışında doğrudan yatırımlar, Türkiye’de yerleşik olanların dışarıda yaptıkları veya ortak oldukları yatırımlardır. Yurt içinde doğrudan yatırımlar ise yurt dışında yerleşik kişilerin Türkiye’de yaptıkları veya ortak oldukları yatırımlardır.
Doğrudan yatırımların riski düşüktür. Çünkü uzun vadeli yatırımlardır. Buna karşılık portföy yatırımlarının riski büyüktür. Portföy yatırımları kamuya, özel sektöre ve bankalara ait hisse senetlerini ve borç senetlerini içeriyor. Yabancı, her zaman toplamı 179 milyar dolara ulaşan elindeki bu kağıtları satıp, çıkabilir.
Varlıklar içindeki ticari kredi alacakları, ihracatçıların yurt dışındaki alıcı firmalara verdikleri mal bedellerinin fiili ihracattan sonra kalan alacaklarıdır. Yükümlülükler içindeki ticari kredi borçları ise ithalatçıların bu nedenle olan borçlardır.
Dış borçlarımızın GSYH’ya oranı yüksek değildir... Ancak Türkiye’nin cari açık nedeniyle döviz kazanma ve bu nedenle dış borç ödeme kapasitesi de düşüktür. Döviz açığı arttıkça, risk de artıyor.
2012 4. DÖNEM ULUSLARARASI YATIRIM POZİSYONU (NET)
A)VARLIKLAR
I) Yurtdışında Doğrudan Yatırımlar 30.5
II) Yurt Dışında Portföy Yatırımları 1.4
III) Dış Alacaklar 15.1
Ticari Kredi alacağı 12.0
Bankaların Alacakları 3.1
IV) Efektif ve Mevduatlar 44.8
V) MB ve Genel Hükümet Varlıklar 2.6
VI) Rezerv Varlıklar 119.2
VARLIKLAR TOPLAM 213.6
B) YÜKÜMLÜLÜKLER
I) Yurt İçinde Doğrudan Yatırımlar 181.0
II) Portföy Yatırımları 179.0
Hisse Senedi 70.6
Borç Senetleri 108.4
III) Dış Borçlar 219.2
Ticari Kredi Borçları 26.9
Dış Borçlar 192.3
IV) Yabancıların Mevduatı 46.8
V) Diğer Yükümlülükler 1.5
TOPLAM YÜKÜMLÜLÜKLER 627.5
C ) ULUSLARARASI YATIRIM
POZİSYONU AÇIĞI (- 413.9)
119.2 milyar dolar olan Rezerv Varlıklar; “Para ve kur politikalarını desteklemek, piyasalara güven vermek, döviz cinsi üzerinden devletin iç ve dış borç servisini gerçekleştirmek, dışsal şoklara karşı gerekli döviz likiditesini bulundurmak gibi amaçlara yönelik olarak MB tarafından kontrol edilen kullanıma hazır dış varlıklardır.” Rezervlerin 19.2 milyar doları parasal altın, 98.3 milyar doları döviz, 1.5 milyar doları IMF nezdinde özel çekiş hakkıdır.
