Sosyal sigorta, kişileri hayatın getirdiği risklere karşı korurken zorunluluk esasına göre hareket eder. Kapsamını ise olabildiğince geniş tutar. Çalışanın sigortalılık statüsünü belirlerken de yasanın çizdiği sınırlar içinde kalır ve prim karşılığı olarak ödenek, gelir ve aylık tahsis eder. Bu bağlamda ikili sosyal güvenlik sözleşmesine tabi yabancı çalışanlarla ilgili özel düzenlemeler mevcutsa da genel olarak yabancılar, Türk vatandaşları gibi zorunlu olarak sosyal güvenlik sistemine tabidirler.
506 sayılı Kanun Sosyal Sigortalar Kanununa göre hizmet akdi ile çalışan ve Türk uyruklu olmayan yabancılar sadece kısa vadeli sigorta kollarına tabi idiler. Malullük, yaşlılık ve ölüm sigorta kollarına tabi olabilmeleri için yazılı talep şartı aranmaktaydı. Ta ki 06/08/2003 tarihine kadar uygulama böyle devam etti. Anılan tarihte yapılan yasal düzenleme ile yabancı uyruklular için uzun vadeli sigorta kollarına tabi olmaları zorunlu kılınmıştır. Böylece yabancı sigortalılar tüm sigorta kollarına tabi olmuşlardır.
Yabancı uyruklular nasıl emekli oluyor?
Dolayısıyla 6/8/2003 tarihinde Türkiye’de ilk defa sigortalı bildirimi başlayan yabancı sigortalının emeklilik koşulları; 7.000 prim ödeme gün sayısı yanı sıra kadın ise 58 yaşı, erkek ise 60 yaşı doldurmuş olmak olarak karşımıza çıkıyor. Bu durumda yaş koşulunu yerine getirmek kaydıyla yabancı uyruklu bir sigortalı 7.000 gün koşulunu sağlayarak emekli olabilecektir. Diğer yandan 1/5/2008 tarihinden sonra işe giren yabancı sigortalılar ise 01.01.2036 tarihine kadar 7200 gün uzun vadeli sigorta kollarına prim ödemek ve kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmak koşulları ile emekli olabileceklerdir. Hatta 8/9/1999 tarihinden önce uzun vadeli sigorta kollarına tabi olmak için yazılı başvuru yapan yabancı uyruklu bir sigortalı emeklilikte yaşa takılanlar yasası kapsamında yaş koşulu aranmadan emekli de olmuş olabilir.
Yabancı uyruklunun ölümü halinde yakınlarına aylık bağlanır mı?
Yabancı uyruklu sigortalı ya da emeklinin ölümü halinde geride kalan eş, çocuk, anne ve babalarına da koşulları sağlamaları kaydıyla ölüm aylığı bağlanacaktır. Yabancı sigortalının hak sahiplerinin aylık alabilmeleri için Türkiye’de ikamet etme ya da bulunma zorunluluğu da bulunmamaktadır.
Yabancı uyruklunun iş kazası geçirmesi ya da meslek hastalığına yakalanması sonucu sürekli iş göremezlik geliri bağlanır mı?
İş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücü en az % 10 oranında azaldığı belirlenen yabancı uyruklu sigortalıya sürekli iş göremezlik geliri bağlanacaktır. Vefatı halinde ise hak sahiplerine ölüm geliri verilecektir.
SGK, NACE kodlarını değiştirdi. Kötü bir sürpriz ile karşılaşmamak için kontrol şart.
Önce 13/03/2025 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan "İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ" ile NACE kodları değişti. Böylece değişiklik, işyerlerini de etkilemiş oldu. Ardından Sosyal Güvenlik Kurumu, işyeri dosyalarında NACE kodu dönüşümünü otomatik olarak yaptı. Dolayısıyla işverenlerce SGK nezdinde yapılacak bir işlem bulunmamaktadır.
İşyeri dosyasında 4’lü NACE kodunda değişiklik olmuş ise, bu durumda; 26 haneli işyeri sicil numaranız da değişmiş olacak. İşverenlerce, tüm işyeri dosyalarının e-SGK-İşveren-İşveren Sistemi uygulaması üzerinden kontrol edilmesi önem arz etmektedir. Zira gerek işveren yükümlülükleri gerekse de teşvik ve destek kapsamları belirlenirken, NACE kodu, kıstas olarak değerlendirmelerde dikkate alınmaktadır. Buna göre şayet işyeri sicil numaranızın 2,3,4 ve 5 inci hanelerinde bir değişiklik olmuş ise:
- İşyeri kayıt ve belgelerinde özellikle de ücret bordrolarında işyeri sicil numarasının düzeltilmesi, bordro programlarımda gerekli değişikliğin yapılması,
- İşyeri dosyasına yapılan ödemelerde, yeni NACE kodu ile değişikliğe uğrayan işyeri sicil numaranızın banka şubenize verilmesi,
- Yeni belirlenen NACE koduna göre; çeşitli kamu kuruluşlarınca verilen teşvik, destek ve hibe uygulamaları kapsamına girilip girilmediği konusunda değerlendirme alınmasında fayda bulunmaktadır.
Sorularınız için e-posta adresi: hkaganoyken@gmail.com
