SGK, Kamu işçilerinin aylık hesabını eksik yapıyor

Kamu kurumlarında çalışan işçiler için 4/a (SSK) sigortalılık statüsüne göre Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirim sağlanmaktadır. Emekli olduklarında da aylık hesapları; bildirilen prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanmaktadır. Prime esas kazançlarında yapılacak hatalar, işçinin emekli aylığını olumsuz etkilemektedir. Dolayısıyla prime esas kazançlar hem ilgili kamu kurumu tarafından SGK’ya bildirilirken hem de SGK tarafından aylık hesabı yapılırken doğru değerlendirilmesi gerekmektedir.

1-SGK, kamu işçilerinin prime esas kazancını değerlendirirken; ayın 15’inden, diğer ayın 14’üne kadar esas alır. Örneğin 15/12/2024-14/01/2025 tarihleri arası kazançları 2024 Aralık ayı sigorta prime esas kazancı kabul edecektir. Özel sektör için ise 2024 Aralık ayı kazançları 01/12/2024-31/12/2024 tarihleri arası alınacaktır.

Bu ayrıntıya özellikle prime esas kazanç alt sınır ve üst sınırının değiştiği zaman dilimlerinde dikkat etmek gerekecektir. Genelde de yılın başında ya da ortasında asgari ücrete yapılan zamlar, prime esas kazancın alt ve üst sınırlarını değiştirmektedir. Prime esas kazancın alt ve üst sınırlarının değişmesi durumunda; örneğimizden devam edersek kamu işçilerinin 2024 Aralık ayından 16 günü 2024 yılına ait alt ve üst sınırlar arasında, Ocak ayından 14 günü ise 2025 yılına ait alt ve üst sınırlar arasında prime esas kazançları değerlendirilmelidir. 2008 Aralık ayına baktığımızda; 2009 yılında artan prime esas kazanç üst sınırının dikkate alınmadan 2008 üst sınırına göre primlerin değerlendirildiği görülmektedir.

15/12/2008-14/01/2009 tarihleri arası 2008 Aralık ayında 16 gün 2008 yılına ait prime esas kazanç üst sınırından, 14 gün ise 2009 yılına ait prime esas kazanç üst sınırından bildirimler dikkate alınacaktır. 138,39 TL, 2008 yılının günlük üst sınırı iken 2009 yılının günlük üst sınırı 144,30 TL dir. Dolayısıyla emekli bir kamu işçisi için 1/1/2009-14/1/2009 arasında üst sınırdan yapılan bildirimlerde; 14 günlük fark priminin değerlendirilmediği anlaşılmaktadır. (144,30-138,39=5,91*14= 82,74 TL prime esas kazanç) Söz konusu prime esas kazancın aylık hesabına katılması ile aylık tutarları artabilecektir.

Dolayısıyla emekli kamu işçilerinin SGK Tescil ve Hizmet Dökümünde her yılın sonunda ya da üst sınırın değiştiği dönemlerde; üst sınır kontrolü yapmaları ve üst sınırdan yapılması gereken bildirimlerin emekli aylıklarının hesaplanmasında dikkate alınıp alınmadığını kontrol etmelerinde fayda bulunmaktadır.

SGK tarafında ise; kamu işçilerinin üst sınırının değiştiği dönemler için e-bildirge programı ve aylık bağlama programlarında güncellemeler yapılması ve geriye dönük kontrol edilerek gerekli düzeltmelerin yapılması yerinde olacaktır.

2- Belediyeler başta olmak üzere birçok kamu kurumu işçi çalıştırmakta ve 4/a (SSK) sigortalılık statüsünden bildirim yapmaktadırlar. İşçi çalıştıran kamu kurumlarının prime esas kazanç kabul edilen ya da kabul edilmeyen kalemleri ayırmada zorluk yaşadıkları görülmektedir. Prime esas kazanç olması gerekirken yıllar boyu prime esas kazanç kabul edilmeyen kalemlerin kamu işçisinin emekli aylığına etki olumsuz olmaktadır. Aylık tutarında önemli sayılabilecek düşüşe yol açabilmektedir. Aynı durum özel sektörde çalışan işçilerde de görülebilmektedir.

Emekli ya da çalışan kamu işçisi ne yapmalı?

Kamu işçileri öncelikle E-Devlet ekranından hizmet dökümü uygulamasına girerek SGK’ya her ay için yapılan bildirimleri ile ücret bordrolarını karşılaştıracaklar. Şayet ücret bordrolarındaki brüt tutarı ile hizmet dökümündeki primine esas kazanç bildirimi kontrol ettikleri aylarda birebir tutuyorsa sorun yok demektir. Ancak bordrodaki brüt tutar toplamları prime esas kazancın üstünde ise prime tabi olmayan kalemler var demektir. Bu durumda hangi kalemlerin prime tabi tutulmadığı ve ne kadar süredir bu uygulamanın geriye gittiğini belirlemeleri gerekecektir.

Kamu işçisi ya da emeklisinin incelemesi sonucu prime tabi olmayan kalemler için yasada sıralan;

Ayni yardımlar,
Doğum, evlenme ve ölüm durumlarında verilen yardımlar,
Kıdem ve ihbar tazminatı, kıdem tazminatı sayılan toplu ödeme, keşif ücreti, kasa tazminatı ve iş sonu tazminatı, seyyar görev tazminatı,
Görev yolluğu,
Dönemler için sınırları belirlenen yemek, çocuk ve aile zamları,
Özel sağlık sigortası ve bireysel emeklilik için ödenen (ay için toplamda asgari ücretin % 30’unu geçmeyen) prim ve katkı payları

Olup olmadığını belirleyecektir. Eğer prime tabi olmayan ödemeler sayılan kalemlere ait ise yine sorun bulunmamaktadır. Diğer yandan prime tabi tutulmayan kalemlerin konusu ve gerçekten söz konusu kalemlere verilen ismin doğruluğunu belirlemek önemlidir. Örneğin yaptığı işin niteliği uygun olmayan bir işçiye kasa tazminatı ödeyip prime tabi tutulmamış ise sırf bordroda kasa tazminatı adı altında ödemenin yapılmış olması prime tabi olmamayı sağlamayacaktır.

Cari ve geriye dönük bordrolarda ve SGK bildirimlerinde yapılan incelemede; yukarıda sıralanan prime tabi olmayan kalemlerin dışında, bordrolarında görülen tüm ödemeler, sigorta primine esas kazanca tabi tutulacaktır. Sosyal güvenlik mevzuatı dışında diğer kanunlar içinde ücretlerin primden muaf ya da istisna olabileceğine ilişkin hükümler nazarı itibara alınmayacaktır. Kamu işçisi ya da emeklisinin bir dönem için ya da yıllar boyu prime tabi bulunmayan ücret kalemleri mevcut ise söz konusu kalemlerin prime tabi tutulması için:

a-) Kamu işçisi emekli ise; öncelikle çalıştığı kamu kurumuna başvurması akabinde alacağı yanıtın olumlu olması durumunda SGK’ya kamu kurumunca bildirimin sağlanması ve emekli aylığının tekrar hesaplaması,

b) Emekli kamu işçisinin çalışmış olduğu kurumdan olumsuz yanıt alması durumunda prime tabi tutulmayan kalemler için dava yoluna giderek tespit yaptırması ve ardından emekli aylığını yükseltmesi,

c) Halen çalışan kamu işçilerinin de bildirimlerinin geçmişten bugüne düzeltilmesi için kurumlarına başvurması, olumsuz yanıt almaları durumunda dava yoluna gitmeleri gerekmektedir. Halen çalışan işçilerin düzeltme için emekliliği beklemelerine gerek bulunmamaktadır. Aksi halde düzeltme için bekledikleri sürece SGK tarafından kendileri ödenen ödenekler olumsuz etkilenecektir.

Sorularınız için e-posta adresi: hkaganoyken@gmail.com