Doktorların emekliliği sil baştan

Özel hastaneler yönetmeliği getirdiği yeni düzenleme ile doktorlarda 4/a (SSK) sigortalılık koşulu getirdi. Yeni durumda: Doktorlar, yasaya uyup 4/b (Bağ-Kur) sigortalarını devam ettirsinler yoksa 4/a (SSK) sigortalılığı bulunmadan çalışamayacaklar mı? Bugüne kadar 4/ (Bağ-Kur) sigortası bulunan doktorlar ne yapacak? Doktorlar, 4/b (Bağ-Kur) primlerini kendileri yatırırken; 4/a (SSK) sigortası başlayınca özel hastanelerin prim yükü artacak mı? Bu soruları yanıtlamak için getirilen düzenlemeyi yakından incelemek gerekmektedir.

Sağlık Bakanlığınca hazırlanan Özel Hastaneler Yönetmeliği 30 Ocak 2025 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girdi. Yeni getirilen düzenlemeye göre özel hastanelerde çalışan sağlık personelinin tamamı 4/a (SSK) kapsamında sigortalı olarak bildirilmesi şart oldu. Şayet özel hastaneler tarafından 4/a (SSK) bildirimi yapılmaz ise Sağlık Bakanlığından ilgili personel için çalışma izni almak olanaklı olmayacak.

Dolayısıyla özel hastanelerde görev alacak tabip, diş tabibi, eczacı, hemşire, optisyen ve diğer sağlık meslek mensuplarının 4/a (SSK) bildirimi bulunmaksızın çalışamayacaklar. Yapılan düzenleme ile doktorlara 4/a (SSK) zorunlu olurken; 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun doktorlara tanıdığı 4/b (Bağ-Kur) kapsamında bildirimine olanak kalmamıştır.

Yönetmelik düzenlemesine kadar uygulama nasıldı?

Halbuki yasa; şirket ortağı veya mesleğini serbest olarak icra eden hekimler ile uzman hekimlere 4/b (Bağ-Kur) kapsamında sigortalı kabul etmektedir. Sosyal Güvenlik Kurumu ile sözleşmesi bulunan özel sağlık hizmeti sunucularında çalışan doktorlar, bu kapsamda 4/b (Bağ-Kur) sigortalısı olabilmekteydiler. 4/a (SSK) kapsamında sigortalı olmaları için ise sözleşmelerinde hizmet akdine tabi olmalarını gerektirecek unsur aranması gerekmektedir. Şayet sözleşmede çalışmanın 4/a kapsamında olduğuna ilişkin bir hüküm bulunuyorsa yapılan bildirimler 4/a kapsamında uygun görülecek, hüküm yoksa 4/a bildirimler iptal edilecek ve akabinde 4/b (Bağ-Kur) kapsamında sigortalı kabul edileceklerdi. Yasa hükmü, uygulamada özel hastanelerde çalışan doktorların 4/b (Bağ-Kur) kapsamında işlemlerinin yürütülmesini sağlamaktaydı.

Yönetmelik ile yasa düzenlemesi çakışıyor mu?

Gelinen noktada yasa hükmü halen geçerli. Ancak yönetmelik ile yapılan düzenleme 4/b (Bağ-Kur) kapsamında sigortalı olmayı doktorlar için olanaklı kılmamaktadır. Bilindiği üzere yasa ile yapılan düzenlemeler; idarenin yönetmelik, genelge ya da genel yazı ile yaptığı düzenlemelerin üzerinde yer almaktadır. Diğer bir ifade ile idari düzenlemeler, yasal düzenlemelere aykırı olmaz. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanun, kendi alanına özel hükümler getirmektedir.

Bu durumda; 5510 sayılı Kanunun Ek 10 uncu maddesi çerçevesinde yapılan düzenlemede sözleşmesinde hizmet akdine ait unsurlar taşımayan şirket ortağı veya mesleğini serbest olarak icra eden hekimler ile uzman hekimleri de kapsayarak 4/a (SSK) sigortalılık statüsüne göre çalışma belgesi düzenleyeceğini belirten yönetmeliğin 15 inci maddesinin 2 inci bendi yasayla çelişmektedir. Nitekim yasa söz konusu hekimlere; sözleşmelerde hizmet akdi unsuru bulunmaması durumunda 4/b (Bağ-Kur) sigortalılık statüsünü tanımaktadır.

Diğer bir anlatım ile yönetmelikte yapılan düzenleme ile belli kişilere 4/a (SSK) zorunluluğu yasa da bulunmadığı halde getirilmiş bulunmaktadır. Sigortalılık statüleri yasal düzenlemelerden doğduğu için getirilecek yeni düzenlemelerin de yasa düzeyinde yapılması gerekmektedir. Nitekim yasa; şirket ortağı veya mesleğini serbest olarak icra eden hekimler ile uzman hekimlerden sözleşmesinde hizmet akdi unsuru bulunanlara 4/a (SSK) sigortalılık statüsü tanısa da söz konusu statü sözleşme serbestisi içinde bırakılarak yasal düzenleme yapılmıştır. Dolayısıyla yönetmeliğin ilgili maddesinin iptaline ilişkin dava yolu açıktır. Bundan dolayı yönetmelik düzeyinde yapılan düzenlemenin yasa düzeyinde yapılması gerekmektedir.

Yeni yönetmelik Yenidoğan Soruşturmasının ortaya koyduğu taşeronluğu engelliyor

Yenidoğan Soruşturması olarak kamuoyuna yansıyan olayda; özel hastanelerin yenidoğan yoğun bakım ünitelerini kiralayarak işletmesini devrettiğini hatırlayalım. Yönetmelikte yapılan düzenleme ile bundan böyle özel hastanede çalışabilecek doktorların sadece özel hastane ile aralarında hizmet akdi bulunması yoluyla çalışma izni alabilecekler. Bunun anlamı; artık özel hastanede işverenin emir ve talimatı dışında doktor çalışamayacağıdır. Diğer bir anlatım ile özel hastaneler belli servislerini kiralayarak işletmeye veremeyecekler. Çalışan doktorlar özel hastane işverenliğinin sorumluluğu altında olacaklar. Bunun istisnası ise muayenehaneleri olan doktorlar olacak.

Diğer taraftan özel hastaneleri doktorların sigorta priminden doğacak yeni bir maliyet bekleyecek. Bugüne kadar doktorun üzerinde olan Bağ-Kur prim yükü özel hastanelere geçecek. Yeri gelmiş iken özel hastanelerin doktorlar ve diğer sağlık personelleri için fiili hizmet zammını bildirmeyi de unutmamaları gerekmektedir.

Yönetmelik düzenlemesi doktorların sosyal güvenliğini nasıl etkiledi?

Yönetmeliğe göre hizmet akdine tabi olacak doktorlar 4/a (SSK) sigortalılık statüsüne geçecekler. Dolayısıyla 4/a (SSK) emeklilik koşulları geçerli olacak. 4/a (SSK) emeklilik koşulları, 4/b (Bağ-Kur) emeklilik koşullarına göre daha kolay sağlandığı için tercih edilmektedir. 4/a emekliliği, 4/b emekliliğine göre en az 5 yıl daha az prim ödeme gün sayısı aramaktadır. Doktorun işe girdiği tarihe göre oluşacak avantaj artabilecektir. Yine 4/a (SSK) bildiriminin başlaması ile beraber her yıla 60 gün fiili hizmet zammı eklenecektir. Bu da emeklilik koşullarının sağlanmasında doktorlara ayrıca kolaylık getirecektir.

Yalnız bu noktada doktorların dikkat etmesi gereken ilk işe başlama tarihlerine göre değişmekle birlikte son yedi yılda ya da tüm sigortalılık sürelerinde hangi sigortalılık statüsünün ağırlıklı olduğu konusu. Zira hangi sigortalılık statüsü ağırlık ise o statünün emeklilik koşulları geçerli olacaktır. Örneğin 1998 yılında ilk defa sigortalı olan bir doktor için son yedi yılda hem Bağ-Kur hem de SSK bildirimi var ise 4/a (SSK) emekliliği için son yedi yılda 1.260 gün (3,5 yıl) 4/a (SSK) bildirimi şarttır.

Sorularınız için e-posta adresi: hkaganoyken@gmail.com