Savaşın bu kadar uzun sürmesi beklenmiyordu. Rusya''nın ilerleyişi; sivillerin tahliyesi, Rus birliklerinin hataları ve isteksizlikleri, lojistik ve istihbaratın yetersizliği başta olmak üzere karşılaştığı güçlüklerin yanında, Ukrayna''nın Batı''dan aldığı maddi/manevi yardım ve ülke savunmasındaki kararlılığı nedenleriyle yavaşlamıştır.
Yabancı savaşçılar devrede
Savaşın uzaması, yabancı savaşçıların devreye sokulmasını beraberinde getirmiştir. Yabancı savaşçıların bir kısmı, ideolojileri itibarıyla gönüllü olabilir. Ancak buraya gelecek savaşçıların para odaklı olacağı, işsiz, güçsüz ve maceracılardan oluşacağı anlaşılmıştır. Bunların eğitimden lojistiğe kadar donatılmasına ve organizasyonuna da ihtiyaç vardır.
Yabancı savaşçıların yakın geçmişteki örneklerine baktığımızda, bunların kural tanımadığı, gittikçe insanlık dışı davranışlara yöneldiği ve terörize oldukları görülmüştür. Afganistan, Irak ve Suriye''de olanlar belleğimizdedir. Şirketleşmiş yabancı savaşçıların, Libya örneğinde olduğu gibi, daha organize olduğu görülmüştür. Ancak savaşın bu boyuta gelmesi acıları daha da artıracaktır.
Kaybedenler/kazananlar
Savaşın uzamasında en fazla kaybedecek, insanlık ve sivil halk olacaktır. Kan ve gözyaşı artacak, ıstırap derinleşecektir. Evinden ve yurdundan uzak kalanlar, sevdiklerini/yakınlarını kaybedenler, sakat kalanlar ve yaşam zorlukları çekenler çoğalacaktır. Bunların telafisi de mümkün olmayacaktır.
Bir başka kaybeden de Ukrayna olacaktır. Daha fazla tahribata uğrayacak, uzayan savaşın kalıntıları yıllar boyu ortadan kalkmayacak, izleri kolay kolay silinmeyecek, ülke toprakları kaosa sürüklenecektir.
Ukrayna çevresindeki ülkeler de bundan zarar görecek, ilgili ülkeler ve hatta domino etkisiyle diğer ülkeler de, başta ekonomi olmak üzere bu durumdan etkilenecektir.
Rusya kaybederse beka sorunu yaşayacaktır. Prestij kaybedecek, iç kamuoyunda itibarsızlaşacak, etki alanındaki ülkelerin güveni ve korkusu ortadan kalkarak çözülecek, Batı karşısında zayıf duruma düşerek küresel güç olma niteliğini kaybedecek, hatta Rusya Federasyonu olarak dağılma sürecine girecektir. Bu nedenlerle kaybetme lüksü yoktur.
ABD, yeni stratejisine uygun olarak, savaşın uzamasını ve Rusya''nın Ukrayna topraklarında zayıflamasını arzu etmektedir. Bu suretle Rusya''yı aradan çıkarıp, Çin''e yönelmeyi planlamaktadır. Şimdilik savaşın kazanan tarafı gibi görünmekle birlikte, uzayan vekâleten savaşlardan zararlı çıktığı da unutulmamalıdır.
Sonuçlar ve beklentiler
* İsteklerini daha farklı yollardan kabul ettirerek endişelerini gidermek varken, savaşı tercih eden Rusya''nın pişmanlık duyduğu söylenebilir. Ancak Rusya için sorun, beka durumuna geldiği için bu yoldan geri dönmesinin oldukça zor olduğu değerlendirilmektedir. Bu nedenle, isteklerinin kendisi için asgari yeterli düzeyde kabulü sağlanıncaya kadar, ancak mümkün olan en kısa sürede sonlandırmak üzere, savaşı devam ettireceği düşünülmektedir. Sivillerin tahliyesini müteakip, muharebenin hızını ve şiddetini artırması beklenmektedir.
* ABD ve Rusya''nın doğrudan karşı karşıya gelmeyeceği bir kere daha görülmüştür. ABD, Rusya''nın NATO ülkelerinden birine saldıracağı gerekçesiyle, yalancı pehlivan gibi, NATO üzerinden güç gösterisi yapmaya devam etmekte, Rusya da bu tuzağa düşmeden operasyonu sürdürmeye özen göstermektedir.
* ABD, Çin''i, Rusya yaptırımlarını hafifletmemesi yönünde uyarmıştır. Ancak Çin''in, hedefte kendisinin de olduğu bilinciyle, rekabeti bir tarafa bırakıp Rusya''yla iş birliği yapacağı ve destek olacağı beklenmektedir. Olimpiyatlarda bir araya gelerek ortak bildiri yayınlayan liderlerin ortaya koyduğu hususlar da bunu teyit etmektedir.
* Hindistan''ın Rusya''ya desteği de dikkat çekicidir.
***
* Türkiye, saygınlığını sürdürebilme ve çıkarları gereği, taraf olduğu anlamına gelen söylemlerden kaçınmalıdır. Son Antalya Diplomasi Forumu''nda kürsüdeki konuşmaya kadar yürütülen dengeli politika ve diplomasi yerindedir.
* Ancak, ABD Başkanı''yla yapılan telefon görüşmesi ve NATO Genel Sekreteri''nin Türkiye ziyaretinden sonra, Antalya''daki konuşmada, Rusya''yı fazla suçlayıcı beyanda bulunulmasının, sonradan aleyhimize sonuçlar yaratabileceği dikkate alınmalı, dengeli tutumumuz devam ettirilmelidir.
