Rusya''nın Ukrayna sınırına yaptığı yığınak, ABD/NATO''nun olası bir işgale çok sert tedbirlerle karşılık vereceğini beyan etmesi gerilimi tırmandırmıştır. NATO''nun, Rusya''yı baskılamak amacıyla Baltık ve Doğu Avrupa''daki gücünü artırması da krizi derinleştirmiştir.
Rusya, gerçekleştirebileceği olası bir Ukrayna operasyonunda, başta ABD/NATO olmak üzere Batı''nın sert söylemlerini ve artan tedbirlerini dikkate alarak, Batı''nın nasıl davranacağını, hangi ülkelerin hangi araçlarla çatışmaya müdahil olacağını sürekli analiz etmek suretiyle, Ukrayna için hareket tarzını tespit etmeye çalışmaktadır.
Ukrayna başta olmak üzere NATO''nun genişleme politikası, Rusya''nın da bunun durdurulmasını da kapsayan karşılıklı güvenlik talepleri her iki tarafça da kabul görmemektedir.
Batı''nın Ukrayna''ya olan desteğini, silah, malzeme ve teçhizat olarak yapması, fiilen askerî güç göndermeyi düşünmemesi, NATO''nun karar alma sürecindeki zorluklar ve ittifak anlaşmasının kapsamı, Rusya''nın alternatiflerini artırmaktadır.
Rusya neler yapabilir?
Rusya''nın alternatiflerini ortaya koyabilmek için, kriz bölgesi Dombas''ın durumuna bakmak gerekir.
Bölge, 1991''de SSCB''nin dağılmasıyla Ukrayna''nın sınırları içinde kalmıştır. Rusya''nın sanayi kömürünü tedarik ettiği bölgedir. Rus nüfusu çoğunluktadır. Ukrayna yönetimi, 2014''de AB''yle entegrasyonu benimseyince, bölgede yaşayanlar ayrılıkçılar, kömür gelirini kaybedeceklerini düşünerek/bahane ederek, Rusya''nın da teşvikiyle merkezi yönetime başkaldırmış, Donnetsk ve Lugansk Halk Cumhuriyetlerini ilan etmişlerdir. Ayrılıkçı siyaset güden Rusya yanlısı bu güçler, Rusya''nın desteğiyle ayakta durmaktadır. Bölge, askerî sanayi ağırlıklı bir sanayi bölgesidir.
Rusya, NATO''nun durumunu, Batı ülkelerinin Ukrayna''ya askerî güç sevk etmeyeceğini, Gürcistan ve Kırım örneğindeki tecrübelerini göz önünde tutarak;
* Düşük bir ihtimalle Ukrayna''nın tümünü işgal edebilir.
* Donnetsk ve Lugansk Halk Cumhuriyetlerini tanıyarak hamiliğini üstlenebilir ve sadece, zaten kontrolü altındaki Dombas bölgesini işgal edebilir.
* Ukrayna yönetiminde kriz çıkararak, Rus yanlısı bir yönetimin Ukrayna''da iktidar olmasını sağlayabilir.
* Görüşmelerle tansiyon bir miktar düşerse, 2014''den beri süregelen durumu, teyakkuzda kalarak devam ettirebilir.
Batı ne yapabilir?
Ukrayna NATO üyesi olmadığı için, ittifak anlaşması kapsamı dışındadır. Saldırıya uğraması halinde NATO''nun askerî bir müdahalesi söz konusu değildir. Müdahale edebilmesi için, çatışmanın bir NATO üyesine sıçraması veya NATO üyelerini tehdit eden bir durumun ortaya çıkması gerekir.
Bu nedenle NATO, Rusya''nın Belarus''a yaptığı yığınağı ve İrlanda-İngiltere açıklarında yapacağı deniz tatbikatını, çatışmanın Atlas Okyanusu ve Doğu Avrupa''ya sıçrayarak İttifak ülkelerini tehdit etmesi durumunu göz önünde tutarak, Baltık''taki ve NATO üyesi Doğu Avrupa ülkelerindeki gücünü artırmaktadır. Ayrıca Bulgaristan ve Romanya''daki kuvvetlerini de takviyeyi planlamaktadır.
Ancak ülkeler, münferiden veya bir koalisyon/ittifak oluşturarak Ukrayna''ya güç gönderebilirler. Buna da niyetlerinin olmadığı görülmektedir.
Batı''nın işgale karşı alacağı tedbirlerinin, ekonomi, finans, siber taarruzlar ve sert olabilecek yaptırımları kapsayacağı, Rusya''nın da karşılığında enerji kozunu kullanabileceği anlaşılmaktadır.
Türkiye ne yapmalı?
* Türkiye, NATO üyesi olmakla birlikte Rusya''yla olan çok yönlü ilişkilerini, Ukrayna''yla olan diyaloğunu ve çıkarlarını göz önünde tutmalıdır.
* Karadeniz''deki gerginliğin/çatışmanın kendi güvenliğini etkileyeceğini, bölgedeki barış ve huzuru bozacağını dikkate almalı, bu nedenle Montrö Sözleşmesi''nin hükümlerini hassasiyetle uygulamalıdır.
* Hem Batı''yla, hem de Rusya''yla ilişkilerinde tarafsızlığını korumalı, bölgede meydana gelebilecek bir çatışmanın kendisini de zor durumda bırakacağı düşüncesiyle, tansiyonu düşürmeye ve çatışmayı önlemeye yönelik girişimlerini sürdürmelidir.
***
Durum, tarafların güç gösterileriyle isteklerini kabul ettirmeye çalıştıklarını, Batı ve Rusya''nın karşılıklı çatışma ihtimalinin düşük, vekâlet savaşların ise mümkün olabileceğini göstermektedir.
Ancak Rusya''nın, dikkati Atlas Okyanusu ve Doğu Avrupa''ya çekerek Dombas''a girmesi de beklenmelidir.
