18 yıllık rant ekonomisi bitti artık.
Kabul edin ya da etmeyin artık bu ülkede rant ekonomisi imkânsız hale geldi. Çünkü sistem çöktü.
Üretmeden tüketmek, bağları bahçeleri, en değerli meraları imara açma, büyükşehirlerdeki yeşil alanlara AVM'ler lüks konutlar yapma dönemi bitti.
Yapılsa bile yapanın elinde kalıyor batıyor.
AKP'nin yıllardır uyguladığı rant ekonomisi artık çöktü.
Bu yeni bir başlangıç olabilir. Türkiye'ye ağır bir fatura ödeten bir tecrübe olabilir. Türkiye yaptıkları evlerin, AVM'lerin ve lüks binaların karın doyurmadığını yeni yeni öğrenmeye başladı.
Bugüne kadar bir küçük şişe su fiyatına alınan sivri biberin kilosu 25 liraya çıkınca gerçeği anladı.
Patatesi, soğanı, pirinci hatta ekmek için buğdayı bile başka ülkelerden alınca uyandı.
Ya halen uyanmayanlar?
Onlarda uyanacak! Çünkü önümüzdeki aylar bizi daha büyük sıkıntılar bekliyor.
İthalat için döviz lazım ve Türkiye'ye döviz girişi yok. Olanlar ise yavaş yavaş çıkıyor. Zaten Merkez Bankası'nın kasasındaki döviz her geçen gün azalıyor.
Konutta büyük çöküş
Konut satışları her ay düşüyor. Gayrimenkul Değerleme Uzmanı Ahmet Duman, gayrimenkul sektörü ile ilgili düzenli çalışmalar yapan bir uzman. Ahmet Büyükduman'ın yaptığı çalışmalar sektörün nasıl bir krizle karşı karşıya olduğunu gözler önüne seriyor.
İstanbul'da son üç yılda konut birim fiyatları dolar bazında yarı yarıya azaldı. 2016 2. çeyrekte zirveye ulaşan USD bazlı konut fiyat endeksi 3 yıllık sürede yüzde 48 değer kaybetti.
Yine Ahmet Büyükduman'ın yaptığı araştırmaya göre, İstanbul'da 2019 1. çeyrek itibariyle konutların kira çapanı 282 ay oldu.
Bu ne demek?
Yani bir konutu kiraya verecekseniz parasını kaç ayda çıkartırsınız anlamına geliyor. 282 ay 23,5 yıl ediyor. Oysa bu rakam bir dönem 15 yıla kadar düşmüştü. Bunun nedeni ise düşen kira geliri.
Geçen yılın aynı dönemine göre reel fiyatlar yüzde 21, reel kiralar ise yüzde 17 gerilemiş durumda. Bu özelikle parasını yatırım amaçlı konuta yatıranlara kötü bir haber. Artık öyle 100 bin liraya aldığın bir daireyi 5 yıl yüksek fiyatla kiraya verip, 500 bin liraya da satma dönemi bitti.
Neden oldu?
Peki özellikle konutta neden bu kriz yaşandı? Bu sorunun tek bir yanıtı var o da balon. İstanbul'da gayrimenkul fiyatları bir dönem Londra ile New York ile kıyaslanıyordu. Bu çok mantıksız bir hesaptı zaten. Senin ülke olarak ekonomin ne bir Amerika ne de İngiltere.
Türkiye bir baharı yaşadı. Kış ortasında yalancı baharı. Şimdi karakış olduğunu anladı ve tir tir titriyor.
Aslında zatürre olduk farkında değiliz halen. Farkında olan kendi çapında tedbirini aldı. Almayanlar ise halen siyasetçilerin "Amerika ve Almanya bizi kıskanıyor" yalanlarına inananlar. Onların durumu daha da kötü.
Çünkü halen tedbirlerini almıyorlar ve daha ağır bir fatura ödeyecekler.
Son olarak Hazine Bakanı Albayrak'ın açıkladığı yeni ekonomi programı piyasa tarafından olumlu karşılanmadı. Yapacağız edeceğizden ileri gidilmeyen ve sadece vatandaşa yükü bindirecek olan bir programdan başka bir şey değil. Zaten dövizin ve faizlerin tepkisi ortada. Kasası boşalmış bir Merkez Bankası dolara hükmedemiyor ve hızla yükseliyor.
Paranın maliyeti çok ciddi yükseliyor. Bu da önümüzdeki günlerde faizin her türlü baskıya rağmen artacağı anlamına geliyor. Bazı bankalar ticari kredileri şimdiden yüzde 30 seviyesine çektiler. Yüzde 30 faiz ile alınan para ne alana ne de ülkeyle bir hayır getirmez.
