Kasım ayında, Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE)’de beklentilerin altında artış oldu. Buna karşılık Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE)’de beklentilerin üstünde artış oldu.
Merkez Bankası’nın Beklenti Anketi’ne göre, Kasım ayında TÜFE beklentisi yüzde 1.1 iken, yüzde 0.38 oldu.
Öte yandan Kasım ayında ÜFE’de aylık artış oranı yüzde 1.66, TÜFE’deki aylık artış olan yüzde 0.38’in çok üstünde oldu.
Bir ekonomide TÜFE oranı talep yapısını, ÜFE oranı ise maliyet yapısını gösterir.
TÜFE’nin daha düşük olması, Kasım ayında da toplam talebin düşük olduğunu göstermektedir. Mamafih, bu yılın üçüncü çeyreğinde yatırımlarda ve imalat sanayi kapasite kullanım oranında artış olmadı. Bu nedenler ve MB’nin aldığı önlemler nedeniyle de toplam talep artışı olmadı. Toplam talep artışı olmadı.
Aslında Kasım ayında, ÜFE’nin artmasına neden olacak maliyet artışı yaratan belirgin bir gelişme de görünmüyor... Söz gelimi kur artışı ve bundan dolayı maliyet artışı da olmadı.
Kasım ayında maliyet artışı yaratacak bir gelişme, imalat sanayisinde kapasite kulanım oranının düşük olmasıdır.Düşük kapasite, sabit maliyetlerin ürün başına düşen maliyetin artması demektir.
Sonuçta Kasım ayında ÜFE’nin yüksek çıkması demek, aralık ve sonraki aylarda bu maliyet artışının perakende fiyatlara yansıması demektir. Bu yansıma eğer talep yapısı müsait olursa mümkün olur. Talebin düşük olduğu dönemlerde maliyet artışının yansıtılması zor olur. Ancak piyasada oligopol yapı olduğu için, firmalar maliyet artışını perakende fiyatlara daha kolay yansıtmaktadırlar.
Kasım ayı enflasyon oranları
TÜFE ÜFE
Kasım ayı enflasyonu 0.38 1.66
Bir yıllık enflasyon 6.37 2.58
12 aylık ortama enflasyon 9.26 6.98
Öte yandan Kasım ayında mutfak enflasyonu daha yüksek oldu. Düşük gelir gruplarında, gelirin yüzde 90’ı gıda ve konut harcamalarına gidiyor. Gıda harcamalarının TÜFE endeksi içindeki payı yüzde 26.22’dir. Kasım ayında konut harcama fiyatlarındaki artış yüzde 4.32 oldu. Yani genel endeks artışının altında kaldı. Konut harcamalarının endeks içindeki payı ise yüzde 16.44’tür. Ancak konut harcamalarındaki aylık artış daha yüksek yüzde 11.69 oldu. Bu ağırlıklarla gelirin tamamı konut ve gıdaya giderse, Kasım ayında mutfak enflasyonunun yüzde 7.16 olduğunu söyleyebiliriz.
Yani Kasım ayı mutfak enflasyonu, TÜFE oranı olan yüzde 6.37 oranından daha yüksek oldu.
Nihayet, çok tartışmalı bir konu da aralık ayında kiralarda artış oranının ne olacağı konusudur. Yasaya göre kira artışları, yıllık ÜFE oranına göre hesaplanacağı için, aralık ayında kira artışları kasımdan kasıma son bir yıllık ÜFE oranı olan yüzde 2.58 oranında yapılacaktır.
