Konut balonu sönüyor mu?
2022 yılında İTO geçinme endeksinde yıllık artış yüzde 92,97 oldu; Merkez Bankası konut fiyat endeksine göre konut fiyatlarındaki artış ise yüzde 267 oldu.
Merkez Bankası 2023 yılı konut fiyat endeksini, Kasım 2023 tarihine kadar açıkladı. 2023 yılı ilk on bir ayında İTO geçinme endeksi yüzde 68,93 arttı, aynı on bir ayda konut fiyatları yüzde 173,59 oranında arttı.
///////////////////////
///////////////////////
////////////
1.Konut fiyatları neden balon yaptı?
2008-2009 ABD’de de konut fiyatları balon yapmıştı. Ancak bu on yılların getirdiği bir sonuç idi. Türkiye’de ise konut fiyatları iki yılda balon yaptı. Bunun nedeni arz-talep dengesizliği olamaz. Çünkü konutlarda arz-talep bozukluğu fiyatları bir yılda patlatmaz.
Demir-çimento gibi inşaat maliyetlerinin artması da, konut fiyat artışına neden değildir. Yukarıdaki tabloya ve grafiğe bakarsak, konut fiyat artışı demir fiyatları artışının çok üstüne çıkmıştır.
Konut fiyatlarının artmasının iki temel nedeni var;
Birisi; 2022 yılı kara para aklama yılıdır. Döviz gelsin diye önlemler gevşemiştir. Bunun içindir ki MB net hata ve noksan kaleminde 26,2 milyar dolar nereden geldiği belli olmayan döviz girişi olmuştur.
Çevremden dinlediğim kadarı ile son yıllarda Kuveyt ve Katar’a gidip gelenler de arttı. Bu ülkeler ve diğer Arap ülkeleri spekülatif faaliyetlere açık ülkelerdir.
Ayrıca seçim yılı iktidar partisinin kaybetme korkusu ile kamudan haksız kazançlarda da aklama telaşı yaşanmıştır.
İkincisi; pandemide başlayan güvenli bölge seçimi; deprem nedeniyle de devam etmiştir.
2. Konut balonu satışları düşürdü.
Türkiye’de konut satışı 2024 Ocak ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 17,8 oranında azaldı.
Yabancılara konut satışı da;
*2023 Ocak ayında 4161 iken;
*2024 Ocak ayında yüzde 50,47 oranında azalarak 2061’e geriledi.
FETÖ terörü ve başkanlık sistemi öncesinde, yabancıya konut satışında ilk sırayı Avrupa Birliği, ABD, İngiltere gibi Batı ülkeleri alıyordu. Sonrasında Ruslar, Araplar ve Orta Doğu ülkeleri ön sıraya geçti.
2024 Ocak ayında yabancıya satılan 2061 konutun içinde yalnızca yüzde 8,3’ü yani 172 konut Batılı ülkelere satıldı.
Vatandaşlık verildiği hâlde yabancıya konut satışının yarı yarıya düşmesi, güven sorunu açısından düşündürücüdür.
3. Konut balonu sönüyor mu?
* 2023 ortasından itibaren, uyuşturucu çeteleri yakalanmaya başlandı. Kara para daha sıkı kontrol ediliyor.
* Kamuda ve siyasette haksız kazançlara karşı daha sıkı önlemler alınıyor. Söz gelimi CHP’de değişim sürecinde siyaseti meslek edinmiş ve haksız para kazananlar tasfiye ediliyor.
* Deprem gerekçesi ile yer değiştirenler de zaten değiştirdi.
* Konut satışlarının düşmesi de konut balonunun artık sönmeye başladığını gösteriyor.
