Kentsel dönüşüm kime ne getiriyor ?

Türkiye’de mevcut konutlar içinde yüzde 80’inin yapı kullanma izni olmadığı ve toplam 20 milyon kadar olan konut içinde 5 milyon konutun kaçak konut olduğu tahmin ediliyor. İstanbul’da kaçak yapılaşma oranının yüzde 60 olduğu hesaplanıyor.
Kentsel dönüşüm kapsamında da 20 yıl içinde toplam 6.5 milyon konut yenilenmesi hedef alınıyor. Kentsel dönüşüm kapsamında risk altında bulunan nüfus sayısı 1 milyon 200 bin kişi olarak tahmin ediliyor.
Maalesef bazı müteahhitlerin kentsel dönüşümü ranta çevirdikleri ve daire veya dükkan sahiplerinin istismar edildiği şeklinde şikayetler var.
Kentsel dönüşüm, deprem ve afetlere karşı riskli durumda olan konutları kapsıyor. Eğer bir bina riskli olarak tespit edilmişse, yasaya göre bir takım tespitlerden sonra orası kentsel dönüşüm kapsamına zorunlu olarak alınıyor. Belediye ve TOKİ isterse buraların elektrik ve su gibi altyapı hizmetlerini kesebiliyor.
Yasanın riskli konutları, belirli şartlarda sahibi istemese de kapsam içine almasına, mülkiyet hakkının ihlali şeklinde itirazlar yapılıyor. Ancak yasa gerekçesinde yaşama hakkının mülkiyet hakkından önde geldiği savunuluyor ve bu uygulamanın, vatandaşın yaşamını güvenceye almak için yapıldığı vurgulanıyor.
Riskli bir binanın yıkılmasından sonra, ne yapılacağı, nasıl yapılacağı konusunda kat maliklerinin en az üçte ikisinin anlaşmaları gerekiyor. Bu karara katılmayan maliklerin arsa payları karara katılan maliklere açık artırma ile satılıyor. Eğer maliklerden alan olmazsa, bu arsa paylarını rayiç bedel üzerinden Bakanlık satın alıyor.
Kentsel dönüşüm kanunu kapsamında, binasını yıkıp yapmak isteyenlere kira desteği ve kredi faiz desteği veriliyor. Bu yardımlardan yararlanmak isteyenler, Çevre ve Şehircilik Bakanlığında yetkili kuruluş olan TEKTAŞ’a başvuru yapıyor. Bu kuruluş vasıtası ile kira yardımı ve bankalardan kredi alınıyor.
Destekler kiracı ve mal sahibi için farklı yapılıyor...
A. Kiracılar için,
* Riskli binada bir yıl oturmuş olmak şartı ile taşınan kiracılar için taşınırken bulunduğu bölgeye göre 800 lira ile 1300 lira arasında taşınma yardımı,
* Aynı kiracılardan yeni ev alanlara 100.000 liraya kadar kredi desteği.
B. Ev ve dükkan sahipleri için,
* Binasını yıkıp yapmak isteyenler için, her daire veya her dükkan için, 100.000 liraya kadar kredi desteği. Bu kredilerin vadeleri 24 ay ile 120 ay arasında olabiliyor. Faizleri de ortalama olarak konut kredi faizlerinin yarısı kadar tutuyor. Kredi desteği aşağıdaki tabloda daha detaylı olarak gösterilmiştir.
* Kentsel dönüşüm deprem Risk Raporu için 500 lira destek,
* Kredi kullanmayanlar için 18 aya kadar bulunduğu ile göre ayda 400 lira ile 650 lira kira yardımı. (Kredi kullananlara kira yardımı yapılmıyor.)