Her yıl Ocak ve Temmuz ayları yaklaşırken doğal olarak gündem aylıklara yapılacak zamdır. Enflasyonun hayatın içine bu kadar girdiği bir ortamda başka türlü olması da beklenemez. Market etiketleri, fatura tutarları, pazar fiyatları sohbetlerin baş köşesinde. Son yıllarda satın alma gücünde yaşanan kayıptan çalışanlar ve emekliler önemli ölçüde etkilendiler. Enflasyon artışı ile satın alma gücünü kaybeden çalışan ve emekli kesim, bu defa enflasyonu düşürmek için de satın alma gücünü kaybetmek istemiyor. Haliyle; işçisi, emeklisi, memuru şimdiden Temmuz aylığını hesaplamaya başladılar. Aralarında en umutsuzu asgari ücretliler diyebiliriz.

Asgari ücretli aylığını, en son Ocak ayında %49 artış alarak aylığını brüt olarak 20.002,50 TL’ye, net olarak ise 17.002,12 TL’ye yükseltmişti. Asgari ücrete Temmuz ayında zam yapılmayacağı yönünde açıklamalar kamuoyuna uzun süredir yansıyor. Aslında asgari ücrete zam yapmamak demek diğer taraftan tüm çalışanların zam alamayacağı sonucunu da doğuruyor. Nitekim özel sektörde de son zamanlar asgari ücret üzerindeki aylıklara zam yapma konusunda isteksizlik görülüyor. Öte yandan 2024 Temmuz ayında tüm emeklilere ve memura zam yapılırken, asgari ücretliye dolayısıyla asgari ücret üzerindeki tüm çalışanlara zam yapılmaması yakınmaları ve memnuniyetsizlikleri beraberinde getireceği tartışmasız.

Mayıs ayı enflasyon rakamlarının belli olması ile bu yıl beş aylık enflasyon yüzde 22,72 rakamına ulaştı. Böylece SSK ve Bağ-Kur maaşları için yüzde 22,72 oranında zam netleşti. Bunun üzerine Haziran ayı enflasyon rakamı da eklenerek 2024 Temmuz ayı aylık artış oranı netleşmiş olacak. Bugünden Haziran ayı enflasyon tahminleri dikkate alındığında yaklaşık %26 zam olasılığı gözükmekte.

Diğer taraftan memur ve emekli memur maaşlarında yılın geride kalan enflasyon rakamlarına göre yüzde 17,38 oranında zam netleşti denilebilir. Haziran ayı enflasyon rakamları ile yaklaşık %20’lerde zam alınacak gözüküyor. SSK ve Bağ-Kur emeklileri ile Emekli Sandığı emeklileri arasındaki yaklaşık 5 puanlık fark; memur emeklilerinin toplu sözleşmeye tabi olmasından kaynaklanmakta. Toplu sözleşme, memur emeklilerine yüzde 10 zam ile enflasyon oranının yüzde 15’i geçen kısmı kadar zam olanağı getiriyor. Dolayısıyla enflasyon yüzde 15’i geçene kadar memur emeklisi %10 zamda kalıyor.

Temmuz ayında tüm emeklilere ve memurlara aynı oranda zam verilebilir mi?

2024 Ocak ayında SSK ve Bağ-Kur emekli aylıkları, memur ve memur emekli aylıklarına göre daha düşük oranda zam alınca; emekli aylıkları arka arkaya artırılarak en son noktada SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı emeklileri ile memurların aynı oranda zam alması sağlanmıştı. Tüm emekli aylıklarına yüzde 49,25 oranında zam yapılmıştı. Bu defa memur emekli aylıkları ile memur aylıkları; SSK ve Bağ-Kur emekli aylıklarının yaklaşık 5 puan gerisinde. Diğer bir ifade ile Ocak ayının tersi bir durum yaşanıyor.

Bu nedenle tıpkı 2024 Ocak ayında yapıldığı gibi memur maaşları ve emekli aylıkları aynı oranda artırılabileceği beklenebilir. Bu durumda memur maaşları ile SSK, Bağ-Kur ve emekli memur aylıkları enflasyon farkından dolayı yaklaşık %26 oranında artabilecektir. Bunun üzerine de refah payı eklenmesi yönünde önemli bir beklenti mevcut. Nitekim geçmiş dönem aylık artışlarında yapılan refah payı uygulamasının sürmesi ile beraber aylıkların %26’nın üzerinde artacağı öngörülebilir.

En düşük aylık uygulaması sürecek mi?

Hali hazırda en düşük aylık 10.000 TL. olarak uygulanmaya devam ediyor. Gerçek emekli aylıkları diğer bir ifade ile kök aylıkları; 10.000 TL’nin altında kalan emeklilerin hepsine 10.000 TL. ödeniyor. Bu da daha az çalışmış ve prim ödemiş emekli ile daha çok çalışmış ve prim ödemiş emeklinin aynı aylığı alması anlamına geliyor. En düşük aylık tutarına zam yapılıp yukarı taşındıkça da öyle böyle değil milyonlarca emekli en düşük aylık uygulamasının içinde kendilerini bulmaya devam edecekler. Haliyle yıllarca prim yatıranlar, kendilerine göre daha az prim yatıranlarla aynı aylık tutarında buluştular. En düşük aylığa yapılan her zam, uygulamanın içine daha fazla emekliyi aldı. Bunun yanı sıra en düşük aylığın normal aylıklara göre daha fazla artırılmış olması tüm emekli aylıkları arasındaki oranı da bozdu. Diğer taraftan bu girdaptan nasıl çıkılacağı, tekrar nasıl emekli aylıkları arasındaki dengenin kurulabileceği konusunda emekliler arasında umutsuzluk ve yılgınlık doğurdu. Dolayısıyla emekli aylıkları arasında oluşan dengesizliğin giderilmesi için emekli aylıkları hazırlanacak bir intibak (güncelleme) düzenlemesi ile tekrar hesaplanmak zorunda.

En düşük aylık tutarına zam yapılması yoluna gidilse bir sorun, gidilmese bir başka sorun karşımıza çıkacak. Gelinen durumda en düşük aylık tutarı diğer emekli aylıklar ile aynı oranda arttırılırsa içinde bulunduğumuz en düşük aylık alanlar arasındaki eşitsizlik sürmeye devam edecek. Şayet en düşük aylık tutarı normal emekli aylıklarından daha fazla oranda artırılırsa bu defa en düşük aylık tutarı içinde kalan milyonlarsa emekliye yapılan zam oranına göre yenileri eklenecek ve eşitsizlik derinleşecek.

En düşük emekli aylığını artırmazsak bu defa da 10.000 TL ücretin altında kalan kök aylıklara zam yapılmış olunacak. Dolayısıyla en düşük emekli aylığı alan grubun 2024 Temmuz aylıklarına yapılacak zamdan ceplerine yansıyacak miktar aynı olmayacak. Basit bir örnek verirsek; kök aylığı 8.000 TL. olan bir SSK emeklisi, en düşük aylık tutarına zam yapılmadığında; kök aylığına yapılacak zam oranına göre yeni aylığı belirlenecek. Bu durumda 2024 Temmuz ayında refah payı olmadan %26 zam yapıldığında yeni aylığı 10.080 TL olacak dolayısıyla 80 TL zam almış olacaktır.

Sorularınız için eposta adresi: hkaganoyken@gmail.com