Finansal piyasalar ekonomik düzeni bozdu
2020 yılında finansal yatırım araçları içinde en yüksek reel getiriyi külçe altın sağladı. Külçe altın bir yılda nominal olarak yüzde 64,96 TÜFE'ye göre düzeltilmiş olarak yüzde 43,94 oranında reel getiri sağladı.
2005-2020, on altı yılda nominal getiri oranına bakarsak, yine altın en yüksek getiriyi sağlamış görünüyor. 2005 yılı ocak ayında bir gram altın 20,445 TL iken 2020 sonunda 439,310 lira oldu. Yani 100 liraya alınan altının değeri 2020 sonunda 2 bin 147 lira oldu. Bu süre de TÜFE oranında değişme de yüzde 391 oldu.
Bu spekülatif artış aynı zamanda piyasaların ne kadar spekülatif ve banknota olan güvenin ne kadar zayıf olduğunu gösteriyor. Buna rağmen uzun dönemde altın nereye gider? Çok açık değil. Çünkü altının geçmişi çok temiz değil. 1969 yılında bir ons altın 35 dolardı. 1974 yılında 400 dolara çıktı. 1982 yılında 820 dolara çıktı. 2000 yılında 270 dolara düştü. 2020 sonunda 1900 lirayı geçti. Cuma günü de 1852 dolara düşmüştü.
2020 reel getiri oranı olarak ikinci sırada Euro geliyor. Yıllık reel getiri oranı yüzde 25,92 oldu. Doların yıllık reel getiri oranı daha düşük yüzde 14,99 oldu. Bunun nedeni Euro'nun 2020 yılında dolara karşı yüzde 9,6 oranında değer kazanmış olmasıdır. 2020 ilk günü Euro/Dolar paritesi 1,1203 iken yılın son günü 1,2287'ye yükseldi.
Dolar endeksi 2020 yılında 119,080 idi. Trump' ın seçiminde 2016 sonunda 102,286 idi. Trump dönemi 91 seviyesine ve bu günde 90,023 seviyesine geriledi. Dolara talebin düşmesinin temel nedeni Trump'ın toplumsal akıldan daha farklı ve normal insanların çözmeyeceği bir akla sahip olmasıdır. Biden sonrası daha öngörülebilir politikalar olacağı için dolar endeksi yeniden artacaktır.
Öte yandan son 16 yılda dolar nominal değer artışı olarak altının çok altında, yüzde 612 getiri sağladı. Yani 2005 yılının ilk günü 100 liralık dolar alanların 2020 sonunda bu paraları 612 lira oldu.
Borsada çok hareketli oldu. 2020 yılında yüzde 9,54 oranında reel getiri sağladı.
Borsanın geçmiş on altı yılına bakarsak endeks 2005 başında 24,972 idi. 2020 sonunda 153,334 oldu. Yani nominal olarak 100 liralık yatırım 612 lira oldu.
TL Yatırım ister mevduat olsun ister Devlet iç borçlanma senetleri olsun Merkez Bankası faizlerinin yüzde 24'e çıkması sırasında reel getiri sağlamıştı. Önce ve sonrasında her zaman eksi reel getiri sağladı.
Finansal piyasalar Dünyayı kumar masası yaptılar. Dünyada ve Türkiye'de ekonomik düzeni bozdular.
1. Küreselleşme, spekülatif sermayenin bir projesidir. Spekülatörler tek kişiyle muhatap olsun diye birçok ülkede el altından dikta rejimleri destekledi. Dünya demokrasisi zarar gördü. İnsanlar yeni yeni uyanıyor.
2. Spekülatif karlar, sanayi yatırımlarını engelledi. Özellikle bizde faizlerin yüksek ve TL'nin değerli olduğu dönemlerde fabrikalar kapandı, sanayiciler ithalata veya inşaata yöneldiler. Birçok sanayici fiziki yatırım yapmak yerine spekülatif kar ederim diye finansal yatırım araçlarına yöneldi. Şimdi durum değişti ama bu defa da yatırım ortamı kalmadı. Sanayisizleşme hızlandı.
3. Türkiye'ye spekülatif sıcak para girişi yüksek oldu. Sıcak para ani giriş ve çıkışları nedeniyle Dünyanın en kırılgan ülkesi olduk. Sıcak paranın olduğu ve kırılganlığın ve belirsizliğin yüksek olduğu ekonomilere ciddi yabancı yatırım sermayesi girmez. Bizde de böyle oldu. Bazı karlı şirketleri satın alan yabancı sermaye de şimdi demokrasi ve hukukta kayıplarımız nedeniyle geri çıkıyor.
