Ekonomi orta gelir tuzağından çıkamıyor

Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD), Türkiye’nin 2014’te orta gelir tuzağını kırıp fert başına 20.4 bin dolara ulaşacağını tahmin etti.
Aslında, Türkiye son 4 yıldır 10 bin dolar fert başına gelir tuzağından çıkamadı. Bu 10 bin dolar da 2006 yılında bir gecede milli gelirin kağıt üstünde yüzde 30 artırılmasından ileri geliyor.
Kaldı ki fert başına gelir, diğer ülkeler ortalamasına göre hesap ediliyor. Bugün orta gelir 10-15 bin dolar ise 9 sene sonra 15-20 bin dolar olabilir.
Gelir artışı kadar gelirin herkesin kabul edebileceği bir adalet seviyesinde dağılması da önemlidir. Gelir artar ve fakat gelir dağılımı daha çok bozulursa, zengin-fakir farkı daha çok artarsa istikrar gelmez.
Yüzde 3-4 büyüme ile Türkiye OECD’nin tahmin ettiği gelir düzeyini yakalayamaz. Ayrıca bugün 400 milyar dolara ulaşan dış borçları ödemeye başladığımız zaman, yani net dış borç ödeyen ülke konumuna geldiğimizde, zaten yüzde 12’ye gerileyen ortalama tasarruf oranı yanında, kaynak çıkışı da olacaktır. Büyümenin finansmanı zora girecektir.
Orta gelir tuzağına ekonomilerde iç dinamiklerin, dinamizmini kaybetmesi olarak bakabiliriz. Ortalama 10-15 bin dolar civarına gelen fert başına ortalama gelir seviyesindeki ekonomiler, büyümeyi hızlandıran kaynaklar dinamizmini ve dolayısıyla itici gücünü kaybederek hantallaşıyorlar.
Orta gelir düzeyine gelinceye kadar, kırsal kesimden kente göç eden işgücü, sermaye yatırımlarından gelen yüksek kârlar, yeni teknolojiler büyümeyi hızlandıran kaynaklardır. Bu kaynaklar giderek tıkanıyor. Bu tıkanıklığı aşmak için, kurumsal reformlar yapmak, verimliliği artırmak, Ar-Ge’yi hızlandırarak eskiyen teknolojileri yenilemek, beşeri yatırımları artırmak gerekiyor.
İktisadi gelişme sürecinde, Japonya ve Güney Kore orta gelir tuzağına düşmeden, gelişmiş ekonomi statüsüne geçmişlerdir. Diğer gelişmekte olan ülkeler genellikle orta gelir tuzağına düşmüşlerdir.
Türkiye, Tayland, Filipinler, Malezya, Brezilya ve Arjantin orta gelir tuzağına düşen ülkelerdir.
Bazı ülkeler de yüksek gelirli ekonomi gurubuna ya çok uzun yıllar sonra geçmiş veya o gurupta takılıp kalmıştır. Aşağıdaki tabloda bazı ülkelerin satın alma gücü paritesine göre hesaplanan orta gelir gurubunda geçirdikleri süreler yer almaktadır.

2010 yılına kadar Türkiye alt orta gelirli gurupta 53 yıl kalmıştır. Halen de kalmaya devam etmektedir.
Orta gelir tuzağına düşen ekonomilerde genel olarak, tasarruflar oranı düşüktür. Türkiye’nin ortalama tasarruf oranı yüzde 13’tür. Yatırımların payı düşüktür. Türkiye’de ithalat içinde yatırım mallarının payı yüzde 15’tir. Bunun da 10 puanı önceki mevcut yatırımları yenilemek için yapılıyor. Yeni yatırım malı ve teknoloji ithalatının toplam ithalata oranı yüzde 5’te kalıyor. Emek piyasası ve sendikalar gelişmemiştir. Teknolojik gelişmeler ve Ar-ge sınırlı kalmaktadır.