Döviz girişi azaldı

Merkez Bankası’nın açıkladığı Ocak-Nisan ödemeler dengesi rakamlarına göre, Türkiye’ye kayıtlı olarak gelen döviz, geçen senenin aynı dönemine göre 2.5 milyar dolar azaldı. 2014 yılının ilk 4 ayında 8.3 milyar dolar döviz girişi olurken, bu sene ilk 4 ayda giren döviz 5.8 milyar dolara geriledi.

Net hata ve noksan kalemi, yani nereden geldiği bilinmeyen döviz girişi ise geçen seneye göre, 0.7 milyar dolar arttı.

Ödemeler dengesi, Türkiye’de devlet, Merkez Bankası, özel ve tüzel kişilerin (tüm şirketler ve bankalar), aynı paralelde yabancı yerleşiklerle yaptığı ekonomik işlemlerdir.

Bu işlemler sonucu, cari işlemler açığı veya cari işlemler fazlası oluşur. Söz gelimi biz 2002 yılından beri cari açık veriyoruz. Çin ise sürekli cari fazla veriyor.

Dış ticaret açığımız cari açıktan daha yüksektir. Dış ticaret açığının bir kısmını turizm gelirleri ile kapatıyoruz. Geride cari açık kalıyor.

1) Bu sene ilk 4 ayda geçen seneye göre cari açık azaldı. Geçen sene 16.7 milyar dolar olan cari açık, bu sene 14.5 milyar dolara geriledi. 2.2 milyar dolar azaldı.

2) Doğrudan yatırımlar, Türkiye’de sıfırdan yatırım yapmak için, mevcut bir işletmeyi satın almak için veya Türkiye’de mevcut yatırımına ilave yatırım yapmak için gelen yabancı sermaye ile gayrimenkul satın almak için gelen yabancı sermayeden oluşur. Doğrudan yatırım sermayesi bu sene 2014 yılına göre daha az gelmiş. Yabancılar Türkiye’den daha az gayrimenkul almışlar. (Bkz.Aşağıdaki tablo)

3) Borsanın ağırlıklı olduğu Portföy Yatırımlarında bu sene net 0.8 milyar dolarlık çıkış olmuş.

4) Dış krediler, yabancıların bankalardaki hesapları ile devletin ve özel sektörün (bankalar dahil) yurt dışından çeşitli vesilelerle aldıkları net dış kredidir. Geçen sene 2.8 milyar dolar olan dış krediler bu sene 4 milyara yükselmiştir.

5) Net hata ve noksan, kaynağı belirsiz döviz girişidir. Her yıl net hata ve noksan kaleminden döviz girişi oluyor. Geçen sene ilk dört ayda bu yolla giren döviz, 6.3 milyar dolar iken, bu sene 7 milyar dolara çıktı.

Net hata ve noksan yoluyla gelen döviz nereden geliyor?

* Ödemeler dengesi verileri farklı kaynaklardan sağlanmaktadır. Zaman ve yöntem olarak bu veriler arasında fark olur ve bu fark artı veya eksi olarak net hata ve noksan kalemine yansır.

* Önceki yıllarda yapılmış dış ticaret işlemlerinden, dövizin sonradan girmesi de etkili olabilir.

* Bir kısmı, rejimin otokratikleşmesi nedeni ile korkup birikimini getiren Rus vatandaşlarının dövizleri olabilir.

* Arap ülkelerinden Güney sınırından giren dövizler olabilir.

Sonuç, cari açığın azalması yanında, döviz girişinin de azalması, cari açık sorununu hafifletmiyor.