Dış açığı, altın ile net hata ve noksan düşürdü
Merkez Bankası, 2012 yılı ödemeler blançosunu açıkladı. 2012 yılında 163,6 milyar dolarlık ihracat, 228.9 milyar dolarlık ta ithalat yaptık. Dış ticaret açığımız 66.6 milyar dolar oldu. Merkez Bankası 5.7 milyar dolarlık atın ihracatını “parasal olmayan altın” şeklinde ayırarak genel mal ticaret açığının da 71.2 olduğunu açıkladı.
2012 yılında, cari işlemler açığı da, 48,9 milyar dolar oldu.
2012 yılında net hata ve noksan kalemi de 4 milyar dolar oldu. Net hata ve noksan, kaynağı belirsiz olan döviz girişlerini gösteriyor.
Altın ihracatı ile kaynağı belirsiz döviz girişi olmasaydı, cari açığımız 60 milyar dolara çıkacaktı. Altın ihracatı ve net hata ve noksan süreklilik arz etmez. Bu gibi geçici tedavileri dikkate almak, cari açık için kalıcı çözümü zorlaştırır. Zira çözüm için ekonomik yapımızın ortaya koyduğu açıkları hesaplamak zorundayız.
2012 YILI DIŞ DENGE
ARTI BAKİYE MİLYAR DOLAR
( 23.3 milyar dolar)
1) Turizm Geliri 19. 4
2) Taşımacılık ve Diğer Hizmet Gelirleri 2.5
3) İşçi Geliri ve Diğer Transferler 1.4
EKSİ BAKİYE ( 72.2 milyar dolar)
1) Dış Ticaret Açığı -65.6
2) Kar transferi ve Ücret Ödemeleri -6.6
DENGE
Cari İşlemler Açığı 48.9
Cari açık, kabaca dış ekonomik ilişkilerden dolayı, döviz gelir ve gideri arasındaki farktır. 2012 yılında büyümenin yüzde 2.5 dolayına inmesine rağmen, ortaya çıkan cari açık yüksektir.
Cari açık için, enerji ithalatı bir neden olarak öne sürülüyor. Çin’in enerji ithalatı daha yüksektir. Ancak cari fazla veriyor. Türkiye enerji ithal ediyor ve bu cari açığı artırıyor. Buna karşılık turizm, taşımacılık ve işçi gelirlerinden de net döviz sağlıyor. Söz gelimi 2012 yılında bu gelirler toplamı 23.3 milyar dolar oldu.
Cari açık vermek kadar, cari açığın finansmanı da önemlidir. Cari açığın finansmanı dış borçların artmasına neden oluyor. Toplam dış borç stoku 330 milyar dolara yükseldi. Bunun 110 milyar dolar kadarı devletin, gerisi özel sektör ve bankaların dış borcudur. 2012 yılında dış borç faiz ve anapara ödemesi 61.5 milyar dolar oldu.
Dış borçlarda cari açık, yanında ilave bir sorun oluşturuyor’85
Ödenen bu dış borçların yerine yeni dış borç bulmak önemli bir sorundur. Şimdi faizler düşük olduğu için dış borç bulmak daha kolaydır. Ancak dünyanın ve faizlerin bu şekilde gitmeyeceği de açıktır. Bir kriz halinde dış borç bulmak zorlaşır. Öte yandan bu borçlar için her yıl yaklaşık on milyar dolar faiz ödüyoruz. Faiz ödemesi cari açığı artırıyor.
Türkiye net dış borç ödeyen ülke konumuna gelirse, ödenen dış borç anapara ve faizinin milli gelire oranı, milli gelirdeki reel büyümenin üstünde olursa, fakirleşme başlar.
Yine 2012 yılında 6.4 milyar dolar net kar çıkışı var. Varlıklarımızı ve bankalarımızı satıp, döviz sorununu çözdük. Ancak bu işletmeler her yıl kazandıklarını yurt dışına transfer ediyorlar. Sonuçta gerek faiz çıkışı ve gerekse bu kar transferi de cari açığın artmasına neden oluyor.
Son söz, cari açık yönetmek mümkün değil. Tek yol çözüm bulmaktır.