Demokrasi-özgürlük ve yolsuzluk

Uluslararası Şeffaflık Örgütü isimli araştırma şirketi, 1995 yılından beri “Yolsuzluk Algısı Endeksi” hesaplamakta ve rapor olarak yayınlanmaktadır. Bu rapor uzman görüşleri ve kamuoyu araştırmaları sonucu hazırlanmakta ve ülkelere 10 (en temiz) ile 0 (yüksek derecede yolsuz) arasında bir puan verilmektedir. Son olarak yapılmış olan ve 2012 yılında yayımlanan raporda 176 ülke yer almıştır. Son raporda en temiz üç ülke 0.9 puanla Danimarka, Finlandiya ve Yeni Zelanda, en yüksek derecede yolsuz üç ülke ise 0.8 puanla Afganistan, Kuzey Kore ve Somali’dir. Son üç ülkede de demokrasi yoktur.
Türkiye bu endekste orta sıraların daha altındadır. 2002 yılında 3.2 olan yolsuzluk algısı endeks puanı artarak 2012 yılında 4.9 olmuştur. Yani 2002 yılına göre yolsuzluk algısında aşama kaydetmiştir. Ancak yine de yolsuzluk haritasında kırmızı çizginin üstüne çıkamamıştır.
Bu endekste genel olarak, önceki yıllara göre çoğu ülkede iyileşme görülmektedir. Yunanistan, Türkmenistan ve Özbekistan gibi bazı ülkelerde ise tersine kötüleşme var. Söz gelimi Yunanistan’ın 2002 yılında 4.2 olan puanı 2012 yılında 3.6’ya gerilemiştir. Aşağıdaki tabloda yalnızca bu endeksten seçilen bazı ülkeler yer almıştır.

Uluslararası Şeffaflık Örgütü’nün yayınladığı Dünya Yolsuzluk Haritası ile, Özgürlükler Evi’nin (Freedom house) yayınladığı dünya özgürlükler haritası birbirine uyuyor. Yani özgürlük ve demokrasinin olduğu ülkelerde yolsuzluklar daha az, daha temiz, tersine özgür olmayan veya yarı özgür ülkelerde yolsuzluk daha çoktur. 10 puanın sıfır yolsuzluk, en temiz ülke olarak alındığı yolsuzluk endeksinde, özgür olmayan ve yarı özgür ülkelerde yolsuzluk puanı beşin altında kalıyor.
Çarpıcı örnekler var... Özgür Güney Kore’nin yolsuzluk puanı 5.6’dır. Yani ortanın üstündedir. Buna karşılık özgür olmayan Kuzey Kore’nin yolsuzluk puanı en son sırada ve birin de altında, 0.8’dir. Özgürlükler endeksinde özgür kabul edilmeyen, Azerbaycan, Kazakistan, Türkmenistan, Çin, Rusya ,Vietnam ve Irak’ın yolsuzluk algı endeks puanları üç veya üçün altındadır.
Uluslararası Şeffaflık Örgütü’nün yolsuzluk algı endeksine göre kamu sektöründeki bozukluk yolsuzluğu doğrudan etkiliyor.
Öte yandan, ülkelerin gelişmişlik düzeyi ile yolsuzluk arasında da ters bir ilişki var. Fert başına gelir düzeyi yüksek olan ülkelerde, Yolsuzluk Algı Endeks Puanları 7’nin üstündedir. Kuveyt ve Suudi Arabistan istisna teşkil ediyor. Bu ülkelerde fert başına ortalama gelir yüksek olduğu halde, demokrasi ve özgürlük yoktur. Yolsuzluk Algı Endeksi her ikisinde de 4.4’tür.