Bu kriz kime yaradı derseniz maaşla çalışan, emekli, işsiz ve gariban hariç herkese diyebiliriz.
Ama biz yine de tek tek sıralayalım.
Bankalar:
Kriz bankalara yaradı. Kamu bankaları hariç kârlarını katladılar. Merkez Bankası''nın gösterge faizini düşürmesi ile elinde bol miktarda hazine bonosu bulunduran bankalar direkt olarak kâr yazdı. Merkez Bankası''nın faiz haberi ile mevduat faizlerini yüzde 14''ün de altına indiren bankalar maalesef başta konut ve ihtiyaç olmak üzere kredi faizlerini indirmedi. Konut kredisi faizleri ağırlıklı olarak 1,44 seviyesinde. Bu kriz öncesi 1,37 seviyesinde bulunuyordu. Bu, bankaların kâr marjını patlattı. 14 faiz ile topladıkları mevduatı 22-25 aralığında vatandaşa sattılar.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu(BDDK) aylık raporuna göre, bankacılık sektörünün Eylül 2021 döneminde net kârı 56 milyar 981 milyon TL oldu. Geçen yılın aynı döneminde net kâr 46,25 milyar TL seviyesinde bulunuyordu. Son 300 baz puanlık faiz indiriminden sonra bankaların 2021 sonu kârının 65 milyar civarında olması bekleniyor.
Müteahhitler:
Yap İşlet Devret Modeli ile Hazine garantili projeler yapan müteahhitler adeta dolar zengini oldu. Çünkü bu projelere garanti, dolar bazında verildi. Üstüne üstlük bir de yıllık fiyat artışı Amerikan doları olarak hesaplanıp, bu ülkedeki enflasyon oranı ile zam yapılıyor. Amerika''da yüzde 6.7 ile son 31 yılın en yüksek enflasyonu yaşandı. (T.C. devleti, imzaladığı anlaşmalar gereği ABD''deki enflasyon oranı kadar müteahhitlere dolar bazında zam yapmak zorunda.) 2022''de KDV dahil rakamın yaklaşık 48 doları bulması muhtemel.
Bu oran dolara dünyanın birçok ülkesinde yüzde 1 veya altı faiz verdiği göz önüne alındığında oldukça ciddi bir kâr anlamına geliyor.
Osmangazi Köprüsü için de günlük 40 bin araç geçiş garantisi ve garanti ödemesi olarak "42 dolar artı KDV" ödeme yapılıyor (Şu anda geçiş ücreti 147.50 TL). Vatandaş geçse de geçmese de bu ortalama üzerinden KDV dahil yaklaşık 48 dolar artı garanti ödemesi yapılacak. Dolar cinsi rakam TL''ye çevrilirken 2 Ocak 2022 tarihli kur dikkate alınacak. Bugün itibarıyla 48 doların karşılığı 600 TL''ye denk geliyor.
Haziran 2016''da söz konusu köprü açıldığında fiyat "35 dolar artı KDV" idi ve o dönemin 2,89 TL''lik dolar kuruyla tek aracın yaklaşık geçiş maliyeti 109 TL idi. Aradan geçen 5,5 yılda TL cinsi maliyet yaklaşık beşe katlanmış olacak.
Son kriz Osmangazi Köprüsü müteahhidine haftalık yüzde 11,8, aylık yüzde 29,47 bu yıl 11 ayda ise yüzde 65,25 kur kazancı sağladı.
Avrasya Tüneli müteahhidi:
Günlük 70 bin araç geçişi ve araç başına 4 dolar ücret garantisi verilen Avrasya Tüneli''nden geçen yıl 12 milyon araç geçti. Yani yıllık 25 milyon araca hizmet vermesi beklenen tünel yüzde 50 daha az hizmet vermesine rağmen devletten bu yıl sadece döviz kur farkından dolayı 26 Kasım tarihli kur itibariyle yüzde 65 daha fazla ücret alacak.
Yavuz Sultan Selim Köprüsü''ne dakikada 330 dolar, saat başına 19 bin 750 dolar, günde 474 bin dolar garanti veriliyor. Kurdaki artış bu köprünün müteahhidini de adeta ihya edecek.
Şehir hastaneleri:
Kur artışından en çok kâr sağlayan bu hastanelerin müteahhitleri. Şehir hastanelerinin 2021 için 16,4 milyar TL olan bütçeye 2021 yılı faturasının, 2022''de 21,5 milyar TL''ye yükselmesi bekleniyor.
Kim kaybetti?:
Kaybeden; müteahhitlere fazladan para ödemek zorunda kalan Hazine ve bunları ödemek zorunda kalacak olan vatandaş. Ancak vatandaş bu kur artışından iki türlü zararlı çıkıyor. Hem Hazine''nin borcunu yüzde 36,2 oranında artan vergi ve harçlarla ödeyecek hem de daha fazla kullanım ücreti ödeyerek.
