Banka promosyon ödemeleri, kamu görevlileri ve emekliler için uygulanırken, özel sektör çalışanlarına verilmemektedir. Halbuki özel sektörde çalışanların ücretleri de genel olarak banka yoluyla ödenmek zorunda. Ancak bu konuda yasal düzenleme bulunmaması promosyon ödemelerinin yapılmamasına neden olmaktadır.
Diğer yanda kamu görevlileri 2007/21 ve 2019/17 sayılı Başbakanlık genelgeleri doğrultusunda banka promosyonu ödemelerini almaya devam ediyorlar. Hakeza emeklilere de banka promosyonu ödeniyor. Hem de kamu görevlisi iken emekli olanların yanı sıra 4/a (SSK) ve 4/b (Bağ-Kur) emeklileri de promosyondan faydalanabiliyor. Emekli aylığı alanların banka promosyonu alabilmelerine olanak sağlayan ne bir yasal düzenleme ne de bir alt düzenleme bulunmakta. Bir başka ifade ile emeklilere ve hak sahiplerine promosyon ödenmesi yasal zorunluluğa dayanmamaktadır. SGK ile bankalar arasında promosyon protokollerine göre işlemler 2017 yılından bu yana yürütülmektedir.
Beş ve üzeri sayıda işçi çalıştıranlar için ücretlerin banka yoluyla yapılması zorunludur. Bundan ötürü özel sektör işverenleri bankalar kanalı ile ücretleri göndermekte ve bu nedenle de banka ile aralarında promosyon sözleşmeleri yapılmaktadır. Ancak işveren tarafı yasal zorunluluk olmaması nedeniyle promosyon tutarlarını işçiye yansıtmaya yanaşmamaktadır. İşçiler ise promosyon tutarlarının kendilerine yapılan ücret ödemesinin ve bankada kendileri için açılan hesaplarda yürüttükleri işlemlerin bir neması olarak görmektedirler.
Özel sektörde konunun çözüme kavuşamamasının temel nedeni yasal düzenleme bulunmaması olarak karşımıza çıkmaktadır. Her ne kadar işverenin; toplu iş sözleşmesi ya da iş sözleşmesi ile promosyonları dağıtması olanaklı olsa da sorun çözüme kavuşamamaktadır. Zira işverenin promosyon ödemesini yapması gönüllülük sınırları içinde kalmaktadır.
Konuyla ilgili davalarda da işçiler için pek iç açıcı sonuçlar gelmedi. Yargı promosyon ödemelerinin:
- İş sözleşmesinde işçiye ödenecek ücretin yer aldığını dolayısıyla işverenin yükümlülüğünün sınırlarını iş sözleşmesinin çizdiğini,
- İşyeri uygulamasına dönüşmüş yükümlülük olup olmadığı,
- Yasa ile getirilen bir zorunluluk bulunmadığı yönünde ele alarak aleyhte hüküm vermektedir.
Gelinen noktada sorunun öncelikli olarak çözümü Meclis çatısı altında yapılacak bir düzenlemeden geçmektedir. Yasa çalışması ile banka promosyonlarının özel sektöre de ödenmesine ilişkin olarak iş mevzuatına getirilecek düzenleme, işçilerin de kamu görevlileri ve emekliler ile birlikte ödemelerden yararlanmasını sağlayacaktır. Aksi halde işçiler emekli oluncaya kadar banka promosyonu alamayacaklar. Diğer yandan sendikaların banka promosyonu konusunu toplu sözleşmelerde pazarlık kalemlerinden birine dönüştürmesi de lokal bir çözüm olarak karşımıza çıkmaktadır.
İki Soru - İki Yanıt
2006 senesinde sigorta girişim bulunuyor. 2007 senesinden beri de vergi indirimim var. Yüzde 48 raporluyum. Geçen hafta vergi indirimim ile emekli olmak için SGK’ya başvuru yapmak istedim. Kabul etmiyorlar. Ne yapmalıyım? Engelli bir vatandaş olarak sorumu yanıtlamanızı talep ederim.
7538 sayılı Kanuna göre vergi dairesinden alınan vergi indirim oranına göre yaşlılık aylığı bağlanması uygulaması sona ermiştir. Yasa 15/01/2025 tarihinde yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Dolayısıyla sosyal güvenlik merkezleri anılan tarihten itibaren engelli raporlarına göre işlem yapmayacaktır. Yeni yasada elinde engelli raporu bulunup da emekliliğe başvurmamış sigortalılara ilişkin açık bir düzenleme bulunmamaktadır. Engellilerin ellerindeki raporlara göre işlemlerin yürütülmeyeceği, yeniden çalışma gücü kaybına göre rapor alma durumunda kalacakları değerlendirilmektedir. Diğer taraftan engelli raporu aldıkları tarihteki emeklilik koşullarına göre emeklilik talepleri yargıya konu edileceği anlaşılmaktadır.
İlk sigortam 2007 Haziran ayında başladı. 2014 yılından bu yana bir banka şubesinde çalışıyorum. Toplamda beş bin küsur günüm var. Yeni bir iş teklifi aldım. İşten ayrılırken kıdem tazminatımı alarak ayrılmam mümkün mü?
Kıdem tazminatına esas yazıyı alabilmeniz için ya 7.000 prim ödeme gün sayısına sahip olmanız ya da 25 yıl sigortalılık süresi ve 4.500 prim günü sayınızın aynı anda bulunması gerekmektedir. Hali hazırda 7.000 gününüz bulunmamaktadır. Öte yandan 4.500 gününüz bulunsa da 25 yıl sigortalılık süreniz dolmamıştır. Bu nedenlerle kıdem tazminatına esas yazıyı almanız olanaklı değildir.
Sorularınız için e-posta adresi: hkaganoyken@gmail.com
