Fener Rum Patriği Bartholomeos, 2004 yılı Kasım ayında İstanbul Rum Cemiyeti üyelerini ve Yunanistan’ın başkenti Atina yakınlarındaki Rafina ilçesinden gelen 35 kişiyi alıp “kardeş belediye” olan Mudanya ilçesine bağlı Zeytinbağı beldesine giderek buradaki Faruk Çelik Kültür Merkezi adlı tarihi binada ayin yaptı. Bina 1878 yılında yani Osmanlı devletinin Ermeni ve Rum açılımı yaptığı bir dönemde kilise olarak inşa edilmişti.
Elini öpen cemaate elindeki ekmekten birer parça dağıtan Patrik, “Eski Trilyelilerin çocuklarının, torunlarının buraya gelmeleri, onlar için büyük bir sevinç vesilesidir. Çünkü atalarını hatırlıyorlar, onların mezarlarında dua ediyorlar. Herkes kendi kökleriyle bağlıdır” diyordu.
***
Aradan 8 yıl geçti. Resmi Gazete’de bir karar yayınlandı. Karar Mudanya ilçesine bağlı Zeytinbağı Beldesi’nin Belediye Meclisi’ne aitti ve beldenin adı Trilye olarak değiştirilmiş, İçişleri Bakanlığı tarafından onaylanmıştı!
Peki 8 yıl içinde neler olmuştu da İslamcı iddialarla yayınlanan Yenişafak gazetesi bile haberi, “Trilye’ye iadei itibar” başlığıyla verebiliyordu. Yani Türkiye’de bir belde, Türkçe Zeytinbağı olunca itibarsız, Rumca Trilye olunca itibarlı oluyordu Yenişafak’a göre!
Zeytinbağı Belediye Başkanı AKP’li Ali Turan kararın onaylanmasının büyük bir sevinçle karşılandığını iddia ediyordu. Doğrusu, Türkiye Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Bitlis’in Güroymak ilçesi halkına Ermenice bir isim olan Norşin kelimesini kullanarak Norşinliler diye hitap ettikten sonra, Zeytinbağı’nın Rumca Trilye’ye dönüştürülmesine şaşırmıyorum. Fakat Patrik Amerikan basınına “Bizi Türkiye’de çarmıha geriyorlar” diye konuştuğu zaman “özür dilemezse bir daha Patriği beldeye sokmayacağız” diyen AKP’li Ali Turan’ın Belediye Binası’nı boşaltıp boşaltmayacağını merak ediyorum. Çünkü Zeytinbağı Belediye binası da eski bir Rum kilisesidir!
Zaten Doğan Haber Ajansı muhabiri Tarık Arslan’ın haberine göre Trilye Beldesi’nde tapuları özel şahıslara ait olan Kemerli Kilisesi, geçen mart ayında yasa dışı olarak “ekümenik statü” kullanan Patrik tarafından Bursa Metropolitanlığına atanan Elpidophoros Lambriniadis’e, yine kiliseden döndürülen Dündarevi de İstanbullu işadamı Ömer Elal’a satılmıştı. Belediye Başkanı Turan, Kemerli Kilise’nin restore edilerek ibadete açılacağını açıklamıştı.
***
Peki asıl niyet nedir?
Asıl niyeti, Fener Rum Patriği Bartholomeos, 7 Mayıs 2000 günü, Orta Anadolu’da bir eski kilisede düzenlediği ayinden sonra şöyle açıklamıştı:
“Türkiye’nin AB’ye üyeliği, Anadolu’da önceden varolmuş Hıristiyan toplumların yaşadığı bölgelerde yeniden Hıristiyanların yaşamasına izin vermelidir. Eğer AB üyeliği bunu müsait kılarsa ve Hıristiyanlar yaşadıkları bölgelere tekrar yerleşirse, o zaman Patrikhane de o bölgelerde bulunan kiliselerin yeniden ayine açılmalarını düşünebilir.”
Akdamar Kilisesi, Sümela Manastırı ve Tarsus’taki Aziz Paul Kilisesi’ni ibadete açmak bu cümledendir.
Anadolu’da 1923’ten önce yaşayan Hıristiyanlar, Lozan Antlaşması’na eklenen bir madde ve imzalanan bir mübadele sözleşmesi sonucunda, Yunanistan’daki Müslümanlar ile bütün haklarıyla birlikte değiş tokuş edildiğine göre Patrik, hangi hakla Hıristiyanların yeniden Türkiye’ye dönmesini isteyebiliyordu? Trilye’den giden Rumların mübadelede değil de 1964’te gittiği yalanı, mübadele engelini aşmak için mi uydurulmuştu? Patrik bunun için mi Bizans dönemi Bursa haritasını bastırıp dağıtmıştı?
***
Gerçekte neler olup bittiğini Alman Süddeutsche Zeitung gazetesinde Kai Strittmatter, 2009 Aralık ayında yazmıştı. Yazar, “Konstantinopol Patriği” I. Bartholomeos’un sözcüsü Dositheos Anagnostopulos’un kendisine, Tayyip Erdoğan için “Bu insan tarihe geçecektir” dediğini bildirmişti.
Alman yazar, şöyle demişti:
“Erdoğan geçen yaz, adadaki Ortodoks manastırını ziyaret ederek Patriğe yardım sözü verdi ve Hıristiyanların Türkiye’den kovulmalarının ’faşistçe’bir uygulama olduğunu söyledi. Rahip Dositheos, ’Hıristiyanlar için böylesine girişimde bulunan bir Başbakan görmedim’ diyor.”
Tayyip Erdoğan, “Türkiye’den faşistçe kovuldular” dediği Hıristiyanların torunlarını Türkiye’ye mi getirecek?
Bursa, bu projenin pilot bölgesi midir?
Bu mantığa göre, Konya yeniden İkonyom mu olacak? Trabzon, Pontus mu olacak? İstanbul, İçişleri Bakanlığı onayıyla Konstantinopolis mi olacak? Alparslan Anadolu’yu, Fatih İstanbul’u ve Trabzon’u bunun için mi fethetti?
