Madencilik konusunda uzman olan Yafes Koç, günümüzde maden araştırmalarının nasıl yapıldığını anlatıyor:
1-Araştırma yapılacak bölgenin fotojeoloji çalışmaları yapılır. Koordinatlar, uydu görüntüleri, hava fotoğrafları alınıp, bu fotoğraflar üzerinde stereoskop çalışması yapılır. Fay hatları ve kırık oluşumları için elde edilen veriler, üç boyuta çevrilir.
2-Genel bir literatür çalışması yapılır.
3-Uydudan alınan dalga boyu indeksine göre 1/25000’lik hedef alan belirlenir.
4-Belirlenen alanın 1/25000’lik jeolojik haritası çıkarılır. Sadece bir jeoloji mühendisi, haritayı kilim dokur gibi dokur, haritasına tüm jeolojik formasyonları ve tektonik-yapısal geometrileri ve koordinatlarını işaretleyerek petrografik ve jeokimyasal analizler için yüzlerce numune alır. Jeolog pusulası ile binlerce ölçüm yapar, bunları da haritasına işler.
5-Hedef alan daraltılarak, 1/10000’lik haritaya geçilir. Daha önce 1/25000’lik harita için yapılan çalışmanın beş katı daha fazla numune alınır ve veri toplanır.
6-Hedef alan biraz daha daraltılır ve 1/5000’lik jeoloji haritası ve kesitleri çıkartılır. İlave olarak sample soil dediğimiz üst düzey tabaka toprak numuneleri alınır koordinatları işaretlenir.
7-Hedef alanın kesitleri ve ölçüleri ile birlikte 1/1000’lik maden jeolojisi haritası yapılır. 1/25000’lik çalışmanın aynısı daha hassas yapılır ve işlenir.
8-Madenin cinsi ne ise hangi tip maden yatağı olduğu kesin olarak tespit edilir bu duruma göre “açık mı yoksa kapalı işletme mi olacağı anlaşılır” ve 1/500’lük maden jeolojisi haritası çıkartılır.
9-Bu saha çalışması devam ederken alınan binlerce numune, jeokimya laboratuvarında, optik mineraloji laboratuvarında analiz edilir.
10-1/1000’lik ve 1/500’lük haritalarda yeri ve durumu kesin tespit edilmiş maden yatağından tekrar yüzlerce petrografik numune ve toprak numunesi alınır. Ayrıca iş makineleri ile şevli yarmalar açılır, bu ayne ve yarmalardan tekrar koordinatlarıyla numuneler alınır. Bunlar da laboratuvarlarda analiz edilir, işlenir...
11-Alınan numuneler aynı zamanda cevher hazırlama mühendisliği laboratuvarında analizlere tabi tutulur.
12-Saha çalışmalarını yapan saha mühendisi, “görünür rezerv ve muhtemel rezervi netleştirmek için” belirlediği koordinatlarda “jeofizik çalışması” ister.
13-Jeofizik saha mühendisi verilen koordinatlara madenin cinsine göre belirli yöntem ve cihazlarını kullanarak ölçümler yapar (rezistivite, gravimetre, ıp, sp, manyetik, sismik vs vs).
14-Haftalarca süren jeofizik çalışmasından sonra kesit haritaları da kullanılarak “yeraltı haritası” çıkarılır.
15-Yukarıdaki çalışmaları yapan saha jeoloji mühendisi, jeofizik ve yeraltı haritalarına göre belirlediği koordinatlarda ve derinlikte “karotlu sondaj” ister ve yaptırır. Karotlu sondajdan çıkan numuneler petrografi-jeokimya ve cevher hazırlama mühendisliği laboratuvarına gönderilir, hassas analizleri yapılır.
16-Madenin durumu rezervi net olarak tespit edilir
17-İş, artık maden mühendislerine devredilir.
***
Yafes Koç, bu bilgileri verdikten sonra da çok önemli sorular soruyor:
-Sevgili Arslan Bulut, tüm bu çalışmalar birkaç yıl sürer, maliyeti ve emeği çok yüksektir. Bu çalışmaları devletimiz adına, kurulduğundan beri Maden Teknik Arama yürütür. MTA, muazzam bir bilgi deposuna sahiptir. Ayrıca bu çalışmaları akademi de yapar ve hepsi YÖK’te ve üniversitelerde kayıtlıdır.
-SORU 1: Ülkemizde yabancı şirketlere, binlerce maden ruhsatı verilmiştir ve hepsi bir şekilde faaliyettedir. Bu yabancı şirketlerin, yukarıda arz ettiğim çalışmaları yaptıklarını mı sanıyorsunuz?
-SORU 2: Yabancı şirketler, milyonlarca dolar maliyeti olan bu çalışmaları yapmadan nasıl ruhsat alıyor? İstihareye mi yatıyorlar?
-SORU 3: Devletin mahrem bilgileri, yabancı şirketlere mi verilmektedir?”
***
Devletin mahrem bilgileri, yabancı şirketlere verilmekteyse ne karşılığında verilmektedir? Bunlar kayıtlı mıdır? Kayıtlı değilse, yabancı şirketler, parayı kime ödüyor? Bilgi verilmiyorsa, yabancı şirketlere verilen ruhsatlar usulsüz değil midir?
