Vahdettin'in üç mektubu

Devlet-i Ali'nin son padişahı, Sultan Vahdettin hakkında bir değerlendirme yaparken saltanatın Türkiye Büyük Millet Meclisi’nce kaldırılması sonrasında yazmış olduğu üç mektup çok önemlidir.

Bu üç mektup; İngiliz İşgal Kuvvetleri komutanı General Harrington’a yazmış olduğu sığınma talebini içeren mektup, Mekke'yi ziyaret edip hacı olduğu sırada yayınlamış olduğu halka açık mektup “Mekke Beyannamesi” ve Amerika Birleşik Devletleri Başkanı John Calvin Coolidge'e saltanat ve hilafetini korumak için yardım talep ettiği mektup olarak sıralanır.

Türkiye Büyük Millet Meclisi, 1 Kasım 1922 tarihindeki oturumunda çıkarılan yasa ile Saltanat’a son vermiş ve bu tarihten itibaren Sultan Vahdettin, ülkeden ayrıldığı 17 Kasım 1922 tarihine kadar sadece “Halife-i Müslimin Mehmet Vahdettin” ünvanını kullanmıştır.

Her üç mektup da internette var, detay merak eden açıp okuyabilir, ben burada sadece her üç mektubunda ortak özelliği olan “ben hâlâ Müslümanların halifesiyim ve saltanat hakkım bakidir” iddiasını teyit eden bölümleri alacağım.

Buna göre:

Vahdettin'in General Harrington'a yazdığı mektup

Vahdettin 16 Kasım günü İngiliz komutanı General Harrington’a yazdığı kısa mektupta şöyle diyor: “İstanbul’da hayatımı tehlikede gördüğümden, yüce İngiliz devletine sığınıyor ve bir an evvel Konstantinapolis'den başka yere naklimi talep ederim efendim! 16 Kasım 1922 Müslümanların Halifesi Mehmet Vahdettin”

17 Kasım 1922’de Malaya zırhlısı ile Konstantinapolis’den ayrılan Vahdettin 20 Kasım’da Malta’ya varmıştır.

Vahdettin'in Mekke beyannamesi

Vahdettin’e Malta’dayken Hicaz Kralı’ndan ardı ardına davet mektupları gelmeye başlamıştı. Bu mektuplardan birinde Hicaz Kralı Hüseyin Vahdettin'i Kâbe-i Muazzama’nın muazzam misafirliğine davet etmiştir. Bu davet üzerine İngilizler Vahdettin’e “ne isterseniz öyle yaparız, tamamıyla serbestsiniz” demişlerdi. İngiliz Dışişleri Bakanlığı, bu seyahate İngiliz Hükûmeti’nin mümkün olan her türlü yolla olanak sağlaması gerektiği kanaatindeydi. İngilizler, halife ünvanını taşıyan bir kimseyi kutsal topraklara kendi gemileriyle “kendilerinin bir adamı gibi” götürmenin yanlış olacağını düşünmüşlerdi. Böylece Ajax ve Clematis ile Süveyş’e, buradan da Cidde’ye varış Mısır Hükümeti tarafından ayarlanmıştı. 1 Ocak 1923 tarihli Daily Telegraph Gazetesi, Vahdettin’in Kral Hüseyin’in davetine icabetinin İslam âlemi üzerinde önemli etki bırakacağının umulduğunu yazmıştı

Vahdettin Mekke'de hacı oldu ve burada bir de halka açık mektup yayınladı.

Vahdettin, 1923'te Mekke'de yayımladığı beyannamesinde “yaptıklarının hesabını vermekten korktuğu için değil”, “hayatını göz göre göre tehlikeye atmak gibi Allah buyruğunun kabul etmeyeceği bir şeyden kaçınmak ve peygamberin ‘güçlüklerden kaçınmak' sünnetini yerine getirmek için tıpkı peygamberin Mekke'den Medine'ye hicret ettiği gibi” hicret ettiğini belirtecekti.

Görülen o ki Vahdettin, ihanetini, ülkesinden kaçıp düşmana sığınmasını bile dinsel gerekçelerle meşrulaştırmaya çalışıyordu.

Beyannamenin sonunda Vahdettin; “Hilafetin nüfuzunu muhafaza etmek, kanun ve adaleti tanımayanların elinden hayatını kurtarmak için taht-ı saltanat ve memleketi muvakkaten terk ettiğini peygamberimiz efendimizin Mekke’den Medine’ye hicret ettiği gibi ihtiyar hicret eylediğini, hilafeti saltanattan tefrik etmenin bütün İslam alemine hakaret teşkil ettiğini, hilafetin geleceğini beş milyon Türkün değiştiremeyeceğini, üç yüz milyon Müslümanın buna karar verip TBMM tarafından verilen kararı reddedeceğini beyan etmişti.”

Bu ziyaret esnasında Vahdettin ile Şerif Hüseyin arasında Hüseyin’in halife olma meselesi ile alakalı soğuk bir nezaket ilişkisi gelişmiş ve mesafe oluşmuştu. Vahdettin bu gelişme üzerine buraların havası bana yaramadı diyerek Avrupa'ya dönme isteğini dile getirmiştir. İsteğinin kabulü üzerine Vahdettin, ılıman iklimi ile meşhur San Remo’ya yerleşmeye karar vermiştir.

Vahdettin'in ABD Başkanı John Calvin Coolidge'e yazdığı mektup

Vahdettin, San Remo'da bulunduğu günlerde ABD Başkanı'na bir mektup yazmıştır. Bu mektup, Halis Reşat Bey tarafından Paris'te bulunan Amerikan elçiliğine teslim edilmiştir. Elçilik de bu mektubun orijinalini ve İngilizce çevirisini 15 Nisan 1924 tarihli yazısıyla Washington'a göndermiştir. Vahdettin'in mektubu Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Arşivi'nde 86700/1788 numarada kayıtlıdır.

"Amerika Cemahir-i Müttefikiye Reisi Mösyo Coolidge Cenaplarına siyasi olayların ve gelişmelerin tüm iç yüzünü, hangi nedenlerden dolayı saltanat merkezimi geçici bir süre için terk etmek zorunda kaldığımı biliyorsunuz. Bu konuda ayrıntılı bilgi sunmayı gereksiz görüyorum. Bu süresiz uzaklaşmanın, babadan kalma sahip olduğum Saltanat ve Hilafet makamından vazgeçtiğim anlamına gelmeyeceği açıktır. Ankara Meclisi gibi bir isyancı fitnenin bu konuda alacağı tüm kararların geçersiz olacağını bildiririm. Şöyle ki; İslam Hilafetinin Osmanlı Saltanatı'ndan soyutlanması ve ayrılması ve Hilafetin tümüyle kaldırılması dini, kavmiyeti, vatanı belirsiz ve karışık askerlerden ve öteki sınıflardan oluşan küçük bir şer zümresinin kısmen zorla ve kısmen bilgisizlik ve gafletle yönlendirdiği beş-altı milyonluk Türk kavminin yetki alanı içinde değildir. Bu ancak tüm İslam dünyasınca atanan uzman kişilerden oluşan bir meclisin toplanması ve tüm din bilginlerinin ortak kararı ile çözümlenecek büyük bir evrensel sorundur. İslam bilginlerinin bildiği üzere şeriata aykırı kararlar herhangi makamdan olursa olsun sonuçsuz kalmaya mahkûmdur. Bundan başka bu durumun, içinde bulunulan koşullarda İslam dünyasında sonuçları pek vahim olabilecek büyük bir heyecana yol açacaktır. Ayrıca gelişmiş ülkelerin iç güvenliklerine de büyük bir etki yapacaktır. Hanedanımın ileri gelenleri aleyhinde Ankara Meclisi tarafından kabul edilen sürgün ve kovma, emlakine ve bireysel mallarına el koyma gibi haksız kararları hanedanım bireylerini, insan ve kişilik haklarından soyutlar mahiyettedir. Bu konuda yüce kişiliğiniz ve cumhuriyet hükümetiniz tarafından olanaklar ölçüsünde yapılabilecek yardımları pek değerli sayacağımı açıklamaya gerek yoktur. Bu vesile ile sağlıklı olmanızı yüce haktan niyaz eylerim. 13 Mart 1924. Müslümanların Halifesi Mehmed Vahdettin"

Her üç mektubun ortak özelliği Vahdettin'in Saltanat ve özellikle de Hilafetini korumak için destek arayışıdır. İngiltere ve Amerika'nın bu destek arayışında kendisine yardımcı oldukları da bir hakikattir. Fakat asıl önemli hakikat dünyaya yayılmış Müslüman nüfusun Vahdettin'in Saltanat ve özellikle de hilafet iddiasını ciddiye almadığı, tanımadığı hususudur.

Mektuplarda da görüldüğü gibi Vahdettin eli kolu bağlı hapse tıkılmış biri değil. Yavuz Sultan Selim'in son Abbasî halifesini Konstantinopolis’e getirip Yedikule zindanlarına tıktığı gibi hapse tıkılmamış yahut da Yavuz'un oğlu Kanuni'nin halifeyi zindandan çıkartıp kellesini aldığı gibi kimse kellesini almamış. Müslümanlar Vahdettin'in bütün çabasına ve arzusuna rağmen halifeyi tanımamış, olan biten budur. Hilafeti bitirenler Müslümanlar olmuştur sonuçta.

Vahdettin’in hilafet ve saltanat ayrılamaz iddiası da temelsizdir çünkü Yavuz'un hapse attığı ve Kanuni'nin de boynunu vurdurduğu son Abbasi halifesi de bir sultan değildi, Memlük sultanının himayesinde Kahire'de Hilafet Makamında oturuyordu.

***

Bu üç mektup Vahdettin'in sadece Türk Kurtuluş Savaşına karşı işgalci emperyalist devletler ve Yunan kuvvetleri ile iş birliği yapan bir hain olduğunu değil savaş bitip büyük zafer kazanıldıktan sonra dahi ihanetine davam ettiğinin ispatıdır. Ayrıca bu üç mektup İngilizler'e kimin hizmet ettiğini, İngilizlerin de kime yardım ettiğini açık ve net olarak göstermektedir.