Bu yılın üçüncü çeyreğinde (Temmuz-Ağustos-Eylül ayları) büyüme oranı, yüzde 8.2 oldu. Bu büyüme Dünya gelişmekte olan ülkeler ortalamasının üstünde bir büyümedir. Ayrıca AB’de borç krizi ve gelişmiş ülkelerde durgunluk riski yaşanırken, uluslararası kuruluşların tahminin üstünde bir büyümenin yaşanması, büyümenin analizini daha önemli kılmaktadır.
1) Kriz öncesinde, 1998 sabit fiyatları ile 2007 üçüncü çeyreğinde GSYH büyüklüğü 28 milyar 10 milyon lira idi. 2011’in aynı çeyreğinde 31 milyar 029 milyona yükseldi. Demek ki ekonomi 2009 yılındaki küçülmeyi de telafi etti ve 4 yılda yüzde 10.8 büyüdü.
2) 2003 üçüncü çeyreği ile 2011 üçüncü çeyreği arasındaki, 7 yılda ekonomi yüzde 48.6 büyüdü. Ortalama yıllık büyüme oranı 6.9’dur. Bu büyüme de gelişmekte olan ülkeler ortalamasından büyüktür.
3) Sektörel olarak, en yüksek büyüyen sektör, bankacılık sektörü oldu. Yüzde 15.8 büyüdü. İkinci sırayı inşaat sektör aldı. İnşaat sektörü sürükleyici bir sektördür. Diğer yan sektörlerin de canlı olmasına ve işsizliğin azalmasına katkı yapar. Buna karşılık kriz dönemlerinde en hızlı daralan sektör de inşaat sektörü oluyor.
III. Çeyrek önemli sektörlerde reel büyüme (Yüzde)
GSYH İçindeki Payı Büyüme
Tarım 15,2 4,4
İmalat Sanayi 21,8 8,9
İnşaat 5,5 10,6
Ticaret 12,5 9,6
Mali Aracı Kurumlar 11,8 15,8
4) GSYH içinde tüketimin payı yüzde 70.9, gayri safi sabit sermaye oluşumu yüzde 23.4, stok artışı ise yüzde 3.3 oldu. Tüketimin payı yüksektir. Bunun içindir ki , Türkiye’de ortalama tasarruf oranı yüzde 13’lere gerilemiştir. Türkiye’nin temel ekonomik sorunu, ekonominin ve özellikle özel sektörün tasarruf yaratamıyor olmasıdır.
5) Harcamalar yöntemiyle, büyümenin dinamikleri, birinci ve ikinci çeyreğe göre değişti. Yurt içi tüketimde önceki çeyreklere göre büyüme oranı düştü. Birinci çeyrekte yüzde 11.7 büyüyen yurt içi tüketim, üçüncü çeyrekte 6.6 büyüdü. Yatırımlarda da büyüme oranı düştü. Birinci çeyrekte yüzde 33.6 iken, üçüncü çeyrekte yüzde 15. 2 oldu. Üçüncü çeyrekte ihracattaki büyüme arttı. Buna karşılık ithalattaki büyüme düştü. Üçüncü çeyrek büyümeyi ihracat artışı olumlu etkiledi. Bunun nedeni, döviz kurlarındaki artışın, Türkiye’nin rekabet imkanlarını ve pazarlık gücünü artırması oldu. Türkiye Avrupa ve dünyadaki talep düşmesine karşılık, ihracatını artırdı. Kur artışının sonucu olarak cari açık, yılın ilk aylarına göre azaldı. Aksi halde yüksek büyüme cari açığın daha çok artmasına yol açacaktı. Bu anlamda dış talebin büyümeye etkisi oldu.
Harcamalar yöntemi ile GSYH Gelişme Hızı
(Sabit fiyatlarla yüzde olarak)
2011 Tüketim Yatırım İhracat İthalat
I. Çeyrek 11.7 33.6 8.8 27.3
II. Çeyrek 8.1 29.0 0.6 19.2
III. Çeyrek 6.6 15.2 10.8 7.3
6) 2011 son çeyreğinde büyüme oranı daha düşük olur. Yüzde 5 dolayında gerçekleşir. Zira büyümenin önemli göstergelerinden birisi olan sanayi üretim endeksi, dördüncü çeyreğin ilk ayı olan Ekim ayında sanayi üretim endeksi, yüzde 7.3 arttı.
