Türkiye'nin dış ticaret politikası neden yok?
Her alanda olduğu gibi dış ticarette de hükümetin bilinen bir dış ticaret politikası yoktur. Dış ticaret açıklarının bozucu etkisi de dolaylı yoldan ve gecikmeli yansıdığı için, kimse dış ticaret açıklarını tartışmıyor.
Söz gelimi, Millet İttifakı gelirse Putin, Rus turisti Türkiye'ye göndermeyecek diye propaganda yapanlar var. 2022 yılında Türkiye'ye 5,2 milyon Rus turist geldi. 5 milyar dolardan daha az döviz girişi oldu. Buna karşılık Türkiye 2022 yılında Rusya'ya karşı turist gelirinin on katı kadar, 49,8 milyar dolar dış ticaret açığı verdi.
Rusya'ya karşı 2022 yılında vermiş olduğumuz 49,8 milyar dolar dış ticaret açığını görmeyen, buna karşılık 5 milyar dolar turist gelirinden mahrum oluruz, ya da Rusya domates kotasını artırdı, diyenler ya milleti aptal sanıyor, ya akılları kıttır veya eğer varsa bile akıl tutulması yaşıyorlar, demektir.
1.İthalatta tüketim malının payı arttı.
TÜİK, Mart ayı dış ticaret verilerini açıkladı. İlk defa Mart ayında geçen yılın aynı ayına göre ihracat artışı daha yüksek oldu. İthalat yüzde 4,4 ithalat ise yüzde 3,4 oranında arttı.
İhracatın az da olsa Mart ayında daha yüksek oranda artmış olması sevindiricidir. Ama arkasındaki tabloya bakarsak durum değişiyor.
Toplam ithalat içinde, üretimde kullanılan ara malı ve ham maddenin payı 2022 Mart ayında yüzde 81,8 iken 2023 Mart ayında yüzde 72,8'e geriledi. Nedeni ara malı ve ham maddeyi Türkiye'de üretmemiz değil, tüketim malı ithalatının artışıdır. Geçen sene toplam ithalat içinde yüzde 7,6 olan tüketimin payı bu sene yüzde 12,2'ye yükseldi.
Başka bir ifade ile üretimin dışa bağımlılığı azalmadı. Azalması için ham madde ve ara malını içerde üretmemiz gerekir. Bunun için de önce yatırım ortamını iyileştirmek gerekir. Aynı paralelde ithal ikamesi yatırımlara yüksek teşvik vermek gerekir.
Öte yandan ara malı üretimde kullanılan ara malı ithali için gerekli döviz temini de giderek zora giriyor. Döviz olmazsa, üretici girdi ithal edemezse, iç üretimde de düşme olur.
2.Dış ticaret açığı arttı.
2022'de Ocak-Mart 3 aylık dönemde 26,5 milyar dolar olan dış ticaret açığı bu sene aynı dönemde yüzde 30,7 oranında artarak 34,7 milyar dolara yükseldi.
2023 ilk üç ayda verdiğimiz 34,7 milyar dolar açığın yarıdan çoğunu, yüzde 57'sini Rusya ve Çin'e verdik. Bu iki ülkeye ihracatımız çok düşük ve fakat en çok ithalatı sırasıyla bu iki ülkeden yapıyoruz. Rusya'dan yaptığımız petrol ve doğal gaz ithalatının payı en fazla yüzde 40'tır. Bu iki ülkeden ithalatımızı yarı yarıya kısarsak, hem üretimde sorun yaşamayız, hem de cari açığımız kalmaz.
Dahası Rusya ve Çin otokratik yönetimleri destekliyor, teokrasiye karşı da ilgisiz kalıyorlar. Bunun içindir ki İran bu iki ülke ile yakın iş birliği içindedir.
Dahası Çin ve Rusya için; üst düzey görevliler hakkında yolsuzluk iddiaları var.
3.Dış ticaret hadleri aleyhte gelişti.
TÜİK verilerine göre 2015 baz yılına göre, Şubat 2023 ihracat birim değer endeksi 116.2 ve ithalat birim değer endeksi ise 136,8 oldu. Bu demektir ki;
*2015 yılında 100 dolara ihraç ettiğimiz malı Şubat ayında 116,2 dolara ihraç etmişiz.
*Yine 2015 yılında 100 dolara ithal ettiğimiz malı Şubat 2023'te daha pahalı 136,8 milyar dolara ithal etmişiz.
Dış ticaret haddi, bu endekslerin oranıdır. Şubatta 100 altında 84,9 olduğu için dış ticaret haddi aleyhte olmuştur ve dış açıkların artmasına neden olmuştur.
Türkiye'nin, özel hesaplara dayanmayan bir dış ticaret politikası olmalıdır. Aksi halde böyle giderse ekonomik kriz dip yapacaktır.
