TL ve ruble dolar yerine geçer mi?

Türkiye dış ticaretinde en büyük açığı; Çin'e karşı (2015 yılında 22.6 milyar dolar) ikinci olarak Rusya'ya karşı (2015 yılı 21.3 milyar dolar) vermektedir .

2015 yılında Rusya'dan, toplam ithalatımızın yüzde 12'si oranında, 24.5 milyar dolarlık ithalat yaptık. Buna karşılık bu ülkeye ihracatımızın yüzde 2.5'i oranında, 3.6 milyar dolarlık da ihracat yaptık.

Türkiye doğal gazın yüzde 55'ini Rusya'dan alıyor. Uçak düşürme olayından sonra Rus ambargosundan doğal gaz satışı etkilenmedi. Zira Rusya'nın bize ihraç ettiği doğal gazdan dolayı geliri yüksektir. Üstelik doğal gazı bize Azerbaycan'dan daha pahalıya satıyor.

* Türkiye doğal gaz dışında Rusya'dan, petrol ve ürünleri, hububat, demir-çelik, kömür, kimyasallar ve tarımsal ham maddeler ithal etmektedir.

* Dokumacılık ürünleri, hazır giyim, gıda ürünleri, otomotiv sanayi ürünleri, elektrikli makine ve cihazlar, madencilik ürünleri ihraç etmektedir.

Üstelik ithalatımız arttığı halde, ihracatımız yıllar itibariyle azaldı. 2013 yılında 7 milyar dolar olan ihracatımız, 2015 yılında Rus ekonomisinin

Yüzde 4 daralması nedeniyle 3.6 milyar dolara kadar geriledi. Rus uçağının düşürülmesi sonrasında daha da daraldı. 2016 yılının ilk 8 ayında bir milyar doların altına düştü; 980 milyon dolar. (Aşağıdaki tablo.)

************

----------------------------------------------------------------------------------------------

Kaynak: T.C. Moskova Büyükelçiliği

*************************

24 Kasım 2015 tarihindeki uçak krizinden sonra Rusya Türkiye'ye karşı ekonomik tedbirler uyguladığı için, ekonomik ilişkiler (Dış ticaret-turizm ve müteahhitlik işleri) daha da daraldı. Rusyanın uygulaması;

* Tarım ürünlerimize ithalat yasağı,

* Türk mallarının gümrüklerde olağan dışı kontrollere tabi tutulması,

* Türk vatandaşlarının istihdam edilmelerine kısıtlama koyması,

* Vize muafiyet anlaşmasının tek taraflı olarak askıya alınması

şeklinde oldu.

Türkiye'nin Suriye sorunu, terör sorunu, darbe sorunu yanında Rusya'nın turizmi kısıtlaması da ilave edilince, en fazla darbeyi turizm sektörü yedi. Bugün İstanbul'daki butik otellerin çoğu kapalıdır. Gelen turist sayısının düşmesi yanında, Rus mega yatları da Türkiye'yi terk etti. 2014 yılında 4 milyon 480 bin Rus turist geldi, 2015 yılında Rusya'da yaşanan ekonomik daralma nedeniyle bu sayı 3 milyon 650 bine geriledi. 2016 yılının ilk sekiz ayında ise yalnızca 336 bin turist geldi.

Bu şartlarda 2014 seviyesine dönmese de 2017 yılında iyileşme olacağı açıktır. Bu şartlarda Türkiye ve Rusya dış ekonomik ilişkilerde birbirine denk gelen kısmı kadar TL-Ruble ile alış veriş yapabilir.

Türkiye'nin 2017 için beklenen ihracatı 4 milyar dolar, Rus turist geliri 2 milyar dolar, Rusların emlak alımı 0.2 milyar dolar, müteahhit geliri 1 milyar dolar. Toplam olarak 7.2 milyar dolarlık bir hacimde gerçekleşebilir.

Rusya'dan ithalatımız ve diğerleri ise en az 20 milyar dolar. Rusya da bu 20 milyar doların 7.2 milyar doları için TL kabul eder. Tamamını TL alırsa bu parayı başka ülkelerden yapacağı ihracatta kullanamayacağına göre, dolar-euro ve altın yerine TL rezerv tutması gerekir. Kimse tam konvertibl olmayan parayı rezerv tutmaz.

Kaldı ki Rusya'ya ihracat yapan bir Türk özel sektör firması, dolar karşılığı olmazsa, Ruble karşılığı ihracat yapmaya ne kadar yanaşır?

Çin'le de 2012 yılında para takası anlaşması yapılmış ve 2015 yılında anlaşmanın tutarı 12 milyar Yuan'a (1.8 milyar dolar) yükseltilmişti.