Sosyal medya hayatımıza girdiğinden beri milyarlarca insanın dünya algısını, düşünce yapısını ve duygularını kökten değiştirdi.

Peki bu değişimi kim yönetiyor?

Cevap çoğu zaman farkında bile olmadığımız bir güç: Algoritmalar.

Algoritmalar; Facebook, Instagram, YouTube, Twitter (X) ve TikTok gibi platformların arka planında çalışan karmaşık matematiksel formüllerdir.

Platformlar bu formüller sayesinde kullanıcılarına "en uygun" içerikleri sunmayı amaçlar. Fakat bu "en uygun" içerik aslında platformların kendi çıkarlarına hizmet eden bir filtreden geçiyor.

Görünmeyen bir düzen:

Algoritmaların kullanıcı üzerindeki etkisi

Sabah kahvenizi yudumlarken Instagram'da gezinmeye başlıyorsunuz. Karşınıza çıkan gönderiler, takip ettiğiniz tüm hesaplardan değil, algoritmaların beğeni ve etkileşimlerinize göre seçtiği içerikler. Belki de birkaç hafta önce beğendiğiniz bir kedi videosu size daha fazla kedi videosu önerilmesine yol açıyor. Zamanla bu döngü sizi sadece belirli bir tür içerikle sınırlıyor. Algoritmaların kullanıcı davranışlarını nasıl şekillendirdiğinin basit bir örneği.

Algoritmalar sadece içerikleri değil, toplumsal tartışmaları da yönlendiriyor. Siyasi içerikler ilgiye göre filtrelenip gösteriliyor. İnsanların sadece kendi görüşlerini destekleyen içeriklerle karşılaşmasına ve farklı bakış açılarına kapalı hâle gelmesine, sosyal medya balonlarına ve kutuplaşmanın artmasına neden olabiliyor.

İçerik üreticileri ve algoritmalar:

Zorlu bir oyun

Algoritmalar içerik üreticileri için de kritik bir önem taşıyor. Bir YouTuber, Instagram influencerı veya TikTok fenomeni olmak istiyorsanız başarınız büyük ölçüde algoritmaların sizi ne kadar öne çıkaracağına bağlı. Algoritmaların hoşuna gitmeyen içerikler ne kadar kaliteli olursa olsun kaybolabilir. Bu da içerik üreticilerini algoritmaların dilinden anlamaya çalıştıkları bir oyun oynamaya zorluyor.

Reklamcılık ve algoritmalar:

Hedefli reklam bombardımanı

Algoritmalar reklam verenler için de mucizevi bir araç. Platformlar kullanıcıların ilgi alanlarını ve davranışlarını analiz ederek onlara en uygun reklamları gösteriyor. Reklamlar daha etkili hâle geliyor ve tıklanma oranları artıyor. Fakat bu durum kullanıcıların sürekli hedeflenmiş reklamlarla karşılaşmasına ve gizlilik kaygılarının artmasına neden oluyor.

Elbette madalyonun

bir de diğer yüzü var

Sosyal medya algoritmalarının olumlu etkileri de yok değil. Doğru kullanıldığında ilgi alanlarımıza uygun içeriklerle karşılaşmamızı sağlayabilir ve bilgiye erişimimizi kolaylaştırabilir.

Görünmeyen elin bizi nasıl yönlendirdiğini ve etkilediğini bilmek daha bilinçli bir sosyal medya kullanıcısı olmamıza yardımcı olacak…

Bilinçli bir sosyal medya kullanımı; algoritmaların gücünü anlamamızı ve gerektiğinde bu güce karşı koymamızı da sağlayacaktır.

Unutmayın, görünmeyen elin (algoritmaların) sizi nereye götürdüğünü bilmek, o yolda kaybolmamak için ilk adımdır.

Not: “Sosyal Medya ve Siyasal İletişim” tüm kitapçılarda, tükenmeden alın!..