GSYH da küçülme, reel sektörde bazı firmaları zora soktu. 13 Kasım 2019 günü Para-Analizde yer alan bir habere göre, bu sene Kasıma kadar 2880 firma konkordato ilan etti, 860 firma iflas etti.
Bu hafta, havayolu şirketi olan Atlas Global, 21 Aralık 2019 tarihine kadar geçici olarak operasyonlara ara verdiğini açıkladı. Dün de, Sarar Giyim, ekonomik krizi gerekçe göstererek işçi çıkaracağını ve çıkaracağı işçilere kıdem ve ihbar tazminatını altı taksitte ödeyeceğini açıkladı.
Aslında ekonomik krizlerde, verimsiz çalışan, esnek olmayan firmalar iflas eder. Ancak sermaye yok olmaz. İflas eden şirketlerin yerine daha verimli firmalar kurulur. Bu nedenle ''iflaslar sistemin sigortasıdır '' denilir. Dahası ekonomik kriz dönemlerinde yatırım yapmak daha doğrudur; Çünkü üretim süreci ekonomide iyileşme dönemine denk gelir.
Bu dediklerim için iki şart olmalı; Bir…Yeni yatırımlar için de hukuki ve siyasi altyapı uygun olmalıdır. İki… Ekonomik durgunluk ve/veya GSYH da küçülme, sermayeyi kaçıracak veya eritecek şekilde uzun dönem devam etmemelidir.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), reel sektör güven endeksini açıkladı. Kasım ayında geçen yıl Kasım ayına göre, perakende ticaret sektöründe güven sınırı 100 üstüne çıkarak güven alanına yükselmiş. Diğerlerinde de artış var. Ancak, bu sektörler halen 100'ün yani güven sınırın altında kalıyor. (Aşağıdaki tablo )
Kasım ayı reel sektörde canlanma
endeks değeri 2018 2019 ------- ------ Hizmet sektörü güven endeksi 79.8 91.3 Hizmet sektörü iş durumu 72.0 89.3 Perakende ticaret sektörü güven en. 90.7 101.2 Perakende ticaret sektörü iş durumu 67.6 95.0 İnşaat sektörü güven endeksi 56.6 63.9 İnşaat sektörü inşaat faaliyetleri 59.9 72.0
2019 yılının üçüncü çeyreğinde düşükte olsa GSYH büyüme olacak. 2019 yılında da yıllık olarak sıfır düzeyinde bir büyüme olur.
Bu günkü koşullarda Türkiye, geçmişte yaşadığı yüzde 10 büyüme gibi büyüme oranlarını yakalayamaz. Eğer jeopolitik siyasi ve hukuki sorun yaşamazsak, 2020 de yüzde 2 veya 3 oranında büyüme olur… Yani küçülme dönemi sona erer.
Yüzde 2 veya yüzde 3 büyüme, Türkiye'nin kalkınması için ve dış borçların çevrilmesi için yeterli değildir. Her şeyden önce nüfus artış hızından dolayı fert başına büyüme daha düşük kalacaktır.
TÜİK, 2018 yılı için Türkiye'nin yıllık nüfus artış hızının yüzde 1.47 olduğunu açıkladı. Yüzde 3 büyüme olursa, fert başına gelir artışı yüzde 1.5 demektir.
Ayrıca, daha yüksek büyüme ve bu büyümenin sürdürülebilir olması için jeopolitik sorunların çözülmesi, yerli ve yabancı sermaye için güven tesisi, üretimin ithal girdi bağımlılığından kurtarılması, bürokrasinin hızlandırılması, bütçede yatırımların payının artırılması, reel sektör ile finans sektörü arasında denge kurulması, sektörel verimliliğin artırılması gerekir.
