Petrol fiyatları pandeminin sona ermesi ve Ukrayna-Rusya savaşının soğuyup, küllenmesi sonucunda küresel durgunluk olasılığının azalması ile beraber tekrar yükselişe geçmiş bulunmaktadır.
Biz ise ülke içi sorunlar ile çok fazla meşgul olduğumuz için küresel ekonomideki gelişmeleri ya takip etmiyoruz ya da olan bitene pek sonradan, iş işten geçtikten sonra uyanıyoruz.
Bakınız Türkiye enerjide aşırı ölçüde dışa bağımlı ülkelerden birisidir.
Ne yazık ki petrolü, doğal gazı ve kömürü çok yoğun bir şekilde dışarıdan ithal etmeye mecburuz.
Enerji kaynaklarında fiyatlar genel olarak dolar üzerinden belirlenir ve dolar ile satın alınır, lakin dolar da eninde sonunda bir kâğıt paradır devamlı olarak değer kaybetmektedir.
1970 yılında 1 ons altının sadece 35 dolar, bugün ise 1927 dolar olduğunu, 1 varil ham petrolün ise 1970 yılında sadece 1,9 dolar bugün ise (Brent tipi) petrolün varilinin 92-93 dolar civarında olduğunu göz önüne alırsak doların değerindeki düşüşü çok net olarak görürüz.
1970’den günümüze verdiğim iki örnekte dikkatli izleyicilerimiz bir noktayı fark etmiş olmalı. 1970’den günümüze kadar geçen 52 yılda ons altın fiyatı ve ham petrol fiyatı paralel olarak yaklaşık 50 kat artmış bulunmaktadır.
Bu 52 yıllık süreçte ham petrolün ortalama fiyatı 0,064292 ons altına karşılık gelmektedir. Bu dönemde en düşük fiyat 2020 yılında 0,022935 ons ve 2021 yılında 0,033354 ons ile pandemi döneminde görülmüştür. Pandeminin etkileri sonucunda küresel ekonominin hatta yaşamın aniden stop etmesi büyük bir talep düşüklüğüne yol açmış, petrolü depolayacak yer bile kalmayınca ve petrol fiyatları hem dolar bazında ve hem de ons altın bazında çökmüş, dibi görmüştü.
2000 yılı sonrasında, yeni milenyumda geçen 22 yılda ise 1 varil ham petrolün ortalama fiyatı 0,071524 Ons altın olmuştur.
Bugün altının ons fiyatı 1.927 dolar bu fiyat seviyesi dikkate alınırsa 1 varil ham petrolün olması gereken fiyat:
*52 yıllık ortalamaya göre 123,32 dolar
*22 yıllık ortalamaya göre 137,82 dolar
seviyesindedir.
Önümüzdeki dönemde 2023-24 yılı içinde ons altın fiyatının 2.000 dolar ve üstüne çıkacağı birçok uzman kuruluş tarafından öngörülmektedir.
Altının ons fiyatı 2.000 dolara çıkarsa ve bu fiyat seviyesi dikkate alınırsa 1 varil ham petrolün olması gereken fiyat:
*52 yıllık ortalamaya göre 128,5 dolar
*22 yıllık ortalamaya göre 143,0 dolar
seviyesine çıkacaktır.
Üstelik burada devreye iklim değişikliği ile mücadele kapsamında alınan tedbirler de dikkate alınmalıdır. İklim değişikliğini durdurabilmek için petrol, kömür ve doğal gaz kullanımının yasaklanması girişimleri yeni rezerv arama ve yeni üretim tesisleri kurma çalışmalarını durduracaktır.
Geçiş ne kadar hızlı olursa olsun önümüzdeki 10 ile 20 yıllık dönemde arz yönlü bir daralma görüleceği kesindir. Oysa talep aynı hızla azalmayacak ve ortaya bir arz talep dengesizliği çıkacaktır. Gelirlerini büyük ölçüde kömür, petrol ve doğal gaz üretimi ve ihracatı ile elde eden ülkeler çok büyük bir olasılıkla bu dönemi maksimum kârı elde edecek ve birikimi sağlayacak şekilde değerlendirmek isteyecekler ve bu yüzden de fiyatları tırmandırmak için gayret sarf edecekler, bu yönde politikalar uygulayacaklardır. Zaten OPEC+ ülkelerinin günümüzde uyguladığı politikalarda bu öngörüyü doğrular niteliktedir.
Ülkemize dönersek petrol fiyatları ve petrole endeksli olarak belirlenen doğal gaz fiyatları bu şekilde yükselirse enerji ithalatında dışarıya aşırı miktarda bağımlı olan Türkiye hem çok ciddi bir enflasyonist baskı ile karşı karşıya kalacaktır ve hem de ödemeler dengesi sorunu büyüyecektir.
Büyüyen ödemeler dengesi sorunu ve ortaya çıkan cari açık bir borç krizini tetikleyebilir, Türkiye çok ciddi bir borç ödeme sorunu ile karşı karşıya kalarak, ödeme aczine düşebilir ve hatta bir moratoryum ilan etmek zorunda kalabilir.
Ülkemizi ve ekonomiyi yönetenler her ne kadar enflasyonun düşeceğini işlerin yoluna gireceğini söylüyor ve pembe bir gelecek tablosu çiziyorlarsa da acaba bu gerçeklerden ve bu tür hesaplamalardan haberleri var mı? Böyle öngörüleri biliyorlar mı? Gerçekten de çok merak ediyorum.
