Vaasili Mitrokhin eski bir KGB üst düzey görevlisi. 1948’ten 1984’e kadar Birinci Direktörlük adıyla bilinen KGB’nin Dış İstihbarat ve operasyonlar bölümünde görevlerde bulunduktan sonra, 1972 yılında Birinci Direktörlük arşivinin müdürü olmuştu. Birinci Direktörlük ünlü Lübyanka binasından Moskova’nın dışında Yaseneve karargahına taşındığında o da bundan yararlanarak, Birinci Direktörlüğün arşivlerinin önemli bölümünü gizlice fotoğraflarını çekerek Doğa Almanya’da bir ormana gizledi. İngiliz Gizli Servisi ile o tarihlerde Moskova’da ilişki kuran Mitrokhin, SSCB dağıldıktan sonra 1992’de İngiltere’ye sığındı, beraberinde binlerce sayfayı bulan arşivin mikrofilmleriyle... Arşivde KGB’nin 70 yıllık Avrupa, Amerika ve Ortadoğu ile Asya’da gerçekleştirdiği operasyon dosyaları vardı, sis adlı bilinen İngiliz dış istihbarat servisi için bilgiler olağanüstüydü. Mitrokhin hem İngiliz Başbakanı hem de o zaman muhalefet lideri olan bugünkü Başbakan Tony Blair’e KGB ve Rusya ile ilgili gizli brifingler verdi. Onun bilgileriyle çoğu artık emekli olmuş İngiltere’deki KGB ajanları yakalanmıştı. Ayrıca Birinci Direktörlüğün yerini alan SVR (Rusya Dış İstihbarat Servisi)’nin Sovyet dönemindeki birçok görevlisinin halen dünyada aktif görev yaptığı da ortaya çıktı. Mitrokhin’in Doğu Almanya’da bir ormanda sakladığı arşivi yine İngilizlerin gerçekleştirdiği bir operasyonla sessizce ve artık varolmayan Doğu Almanya’dan alınarak Londra’ya gönderildi.
Ancak Mitrokhin arşivi ile ilgili bilgiler Avrupa’yı karıştırdı. Örneğin Türkçe’ye de çevrilen ünlü Hegel uzmanı Rus göçmeni filozof Alex Andr Kejeve’nin ölünceye kadar KGB ajanı olduğu bilgisi Fransa’yı yerinden oynattı. Kejeve, 1920’de Polonya üzerinden Fransa’ya kaçarken, KGB tarafından yakalanmış ve ajan yapılarak Paris’e görevli olarak gönderilmişti.
İtalya ve Almanya gibi ülkelerde parlamento bünyesinde kurulan Mitrokhin Araştırma Komisyonları hâlâ çalışıyor. Eski KGB Arşiv müdürünün İngiliz profesör ve gizli servisler uzmanı Christhoper Andrew ile birlikte yazdığı ilk kitap, KGB ve Batı’dan sonra, yine aynı ikilinin birlikte kaleme aldıkları KGB ve üçüncü dünya adlı ikinci cilt yayınlandığında, yirminci yüzyılın en iddiasız ama yazılı tarihi kullandığı belgelerle değiştiren casusu Mitrokhin öleli bir yıl olmuştu.
İkinci cilt, KGB ve Üçüncü Dünya’da ise Şili Devlet Başkanı Salvador Alende’nin KGB ile irtibatlı olduğu gibi çarpıcı bilgiler açıklanıyor. Ayrıca Şili darbesinde KGB’nin rolü ve Şilili politikacıların nasıl “avlandıkları” ortaya çıkıyor. Mitrokhin, ayrıca Suriye, Mısır ve Filistin örgütleri içinde, KGB’nin çalışmalarını Enver Sedat’ın başkanlık konutunda bir CIA ajanının yardımıyla kurulan gizli bir haberleşme balğlantısı anteni aracılığıyla ABD yönetimine CIA aracılığıyla mesaj gönderdiğini yazıyor. Başkan Sedat, KGB’nin deşifre ettiği bu şifreli mesajlarda, Sovyet subay ve uzmanlarını ülkeden atacağını, bunun icin Nixon yönetiminin kendisine yardımcı olmasını istiyor.
Mısır’daki Sovyet İstihbarat Ağı Başkan Sedat’ın bu operasyonunu bütün Çabalarına karşın engelleyememişti. Böylece Mısır Batı kampına geçerek, SSCB’nin Ortadoğu’daki çıkarlarına büyük zarar verecekti.
Mitrokhin’in Arşivinde eski KGB müdürünün çok sayıda belgesi ise henüz yayınlanıp günışığına çıkarılmadı. İngilizlerin bazı bilgilerin yayınlanmasıyla Batı’nın büyük bir şok geçireceğini düşündüklerinden Mitrokhin arşivini sansürlüyerek yayınladıkları da ileri sürülüyor.
Sonuç olarak Mitrokhin Arşivi hâlâ dünya istihbarat servislerini karıştırmaya, binlerce, belki de onbinlerce insanın sabahları kabus görerek uyanmalarına neden oluyor.
