Memur maaşları ne olmalı?
Memur ve memur emeklisi maaşları toplu sözleşme görüşmelerinde iktidar, 2024 yılı için ilk 6 ay yüzde 15 ve ikinci 6 ay için ise yüzde 10 teklif etti.
Bu durumda söz gelimi 20.000 lira maaş;
İlk 6 ayda 23.000 liraya, ikinci 6 ayda ise 25.300 liraya çıkacaktır. Yıllık ortalama maaş artışı yüzde 20,75 demektir. Oysaki Merkez Bankası 2024 enflasyon hedefini yüzde 33 olarak ilan etti.
Yüksek enflasyon dönemlerinde, çalışan da çalıştıran da panik yaşıyor. Bu nedenle toplu pazarlıklar tartışmalı oluyor. İşçilerin toplu pazarlık görüşmelerinde de aynı şekilde olmuştu.
Devlete düşen görev, çalışanların mağdur olmaması için, onların sosyal geçim düzeyini gösteren güvenli kriterler, standartlar getirmektir. Gel gör ki;
*Türkiye’de hükümet TÜFE verilerini kullanıyor. Tüfe verileri Başkanlık sisteminden sonra ve özellikle, eski Hazine ve Maliye Bakanının müdahalesi ile, aşırı tartışılır hâle geldi. Kimse güven duymuyor.
*TÜFE verileri çalışanının maruz kaldığı enflasyonu göstermiyor. Zira TÜFE sepetinde harcama ağırlıkları zengin ve fakirin harcama sepetlerinin ortalamasıdır. Düşük gelir grupları harcama sepeti içinde fiyatı TÜFE’nin üstünde artan gıdanın ve konutun payı daha yüksektir. Bunun içindir ki, maaş ve ücretlerin TÜFE’ye göre düzletilmesi, çalışanların cebinden götürüyor.
Aşağıdaki tabloda, TÜİK’in 2022 gelir araştırmasına göre gıda harcamalarının payı gelirden en düşük pay alanların harcama sepeti içinde yüzde 36,1, buna karşılık en yüksek pay alan son 20’lik dilim içinde yüzde 16,6’dır.
Aynı şekilde yine fiyatı TÜFE’nin üstünde artan, konut ve kiranın ilk 20 gelir grubu içinde payı yüzde 29,4, en yüksek son yüzde 20’lik gelir grubu içindeki payı yüzde 19,3’tür.
TÜİK ortalamasını alarak TÜFE’yi hesaplıyor. Maaş ve ücret artışlarında TÜFE kullanıldığı için, ilk 20’lik dilim kaybediyor.
2022 Aralık ayı TÜFE oranını, gelirden en az pay alan yüzde 20’lik grup harcama sepetine göre, yeniden hesaplarsak;
Gıdadan dolayı 8,82 puan daha fazla, konuttan dolayı yüzde 12,22 daha fazla, ulaştırmadan dolayı da 5,33 puan daha düşük fark çıkıyor. Aralık ayı TÜFE oranı yüzde 64,27 olarak açıklandı. Gelir grupları ilk 20 diliminin harcama sepetine göre ise bu oran 79,98 oluyor.
Başka bir ifade ile düşük gelir gruplarının, satın alma gücünün koruması için, 64,27 değil, 79,98 kriter alınmalıydı.
Gelir gruplarına göre TÜFE’yi hesaplamak;
*İşverenin işine gelmiyor. Ücret gideri daha az oluyor.
*Siyasi iktidarın işine gelmiyor… Hem bütçe giderleri reel olarak artmıyor. Hem de hükümete popülist alan kalıyor. Toplu görüşmelerde herkes bir şey diyecek ama sonuçta Sayın Cumhurbaşkanı ben şunu verdim diyerek popülizm yapacak.
*Sendikalar savunmuyor. Çünkü sendika yok. Sendikasızlaşma projesi gerçekleşti.
*Muhalefet isteyemiyor. Çünkü farkında değil, henüz soğan hesabından bu hesaplara geçemedi.
*Yüksek tirajlı gazeteler tartışmıyor, çünkü gazeteler 60 yıl önceki boyalı basın anlayışından ve yandaşlık tuzağından kurtulamadı.
Bu haksızlıkların önlenmesi için; Çalışanlar için “çalışanlar geçinme endeksi” hazırlanmalıdır. Çalışanlar için aile anketleri yapılmalı. Bu çerçevede endeks hazırlanmalıdır.
Artışlar; geçinme endeksi, artı fert başına büyüme kadar olmalıdır.
2024’te Hiperenflasyon olmaz, kriz derinleşmez ve her şey yoluna girerse, bu kriterlere göre, 2024 yılı ortalama memur aylık maaş artışı yüzde 50 ve artı 2024 fert başına büyüme kadar olmalıdır.
