Kriz mağduriyetini nasıl düzeltiriz?

Hükümet, virüs için zamanında ve yerinde önlemler aldı. Almaya da devam ediyor. Çin ve İtalya örnekleri de bu önlemler için birer rehber oldu. En büyük risk umreden gelenlerdir. Bunların bir kısmı karantinaya alınırken bir kısmı da evlerine gönderildi. Bir kısmı da kaçtı. Umre'den gelenlere ve halka sorunun kişisel olmadığını, toplumsal bir sorun olduğunu iyi anlatmak zorundayız.

Virüsün iktisadi faaliyetler, üretici ve tüketiciyi mağdur eden sonuçlarını düzeltmek ve bu maliyetleri en aza indirmek te devletin ve kurumların görevidir.

1. Hazine ve Maliye Bakanlığı, gelir vergisi beyanname verme ve ödeme süresini bir ay erteledi. Son günü 30 nisan olarak açıkladı. Aslında tahakkuk eden hem gelir hem de kurumlar vergisi için isteyen firmalara Merkez Bankasının gösterge faizi üzerinden erteleme ve taksit imkanı da getirilmelidir.

2. Merkez Bankası, likiditeyi 5.1 milyar dolar karşılığı artıracağını açıkladı. Kriz dönemlerinde nakit tutma eğilimi artar. Ayrıca, piyasada paranın dolanım hızı yavaşlar. Para arzını artırmak doğru bir karardır.

3. BDDK, geciken krediler için 3 ay olan bekleme süresini 6 aya çıkardı. Aslında en önemlisi bankaların kredileri geriye çağırmalarını önlemektir. Zira kullanılmış bir kredinin geri ödenmesinde risk gerçekleşmişse, artık banka vadeyi ve taksitleri beklemeden hesabı kat ederek krediyi geri çağırır. Kriz bir firmayı zora düşürmüşse, bankalar gözünün yaşına bakmayacaklardır. Bu nedenle ekonomi normale dönünceye kadar bir veya iki yıl süre ile kredileri geri çağırma ertelenmeli veya bazı şartlara bağlanmalıdır.

4. İşletme ve yatırım kredilerinin geçen sene işletme ve yatırım kredisi kullananlar hala yıllık yüzde 24 faiz ödüyorlar. Bunların faizleri de güncelleştirilmelidir. Arada zarar olacaksa, hazine karşılamalıdır.

5. Bazı bankalar yakın teması kesmek için ATM'lerden günlük para çekme limitini 5000 liraya çıkardılar. Bazıları da ATM'lerden hizmeti parasız yaptılar.

6 . İş yapamayan esnaf başta olmak üzere kriz kredi kartı mağdurlarını artıracaktır. Bankalar bu defa imtiyazlarını spekülatif kar için değil topluma yarar açısından kullansınlar. Yasaya gerek kalmadan, kredi kartlarında yeniden yapılandırma, borç silme veya erteleme yoluna gitsinler.

7. CHP, tıbbi malzeme üzerindeki KDV'nin sıfıra indirilmesini ve sicil affı getirilmesini istiyor. KDV için haklıdır. Sicil affı piyasa düzenini bozar, krizin istismarı olur.

8. Çalışanların kriz nedeni ile ilave sağlık önlemleri ve korunma malzemesi giderlerini karşılamak için işsizlik fonundan kayıtlı çalışan 6 milyon işçiye 1000'er lira verilmelidir. İşsizlik fonunun 130 milyar varlığı var. İşçilere ödenecek olan 6 milyar liradır.

9. Gelecek Partisi, istihdam teşviki verilmesini öneriyor. Doğrudur.

10. Siyasi iktidar daha önce birkaç kez vergilerde, SGK ödemelerinde yeniden yapılandırma yoluna gitmişti. Bu defa gerçek anlamda ihtiyaç var.

11. Turizm tesisi yapmak için özel sektör şirketleri lehine tesis edilen irtifak hakkı bedelleri sanki üstünde tesis varmış gibi güncelleştirilmiştir. Krizle birçok turizm şirketi bu kiraları ödemekte zora girecektir. Bu kiralar cirodan belli bir pay şekline çevrilmelidir. Tesis yüksek ciro yaparsa devletin geliri yüksek olur yapamazsa firma batmaz.