İlk çeyrek büyüme analizi

2020 ilk çeyreğinde (Ocak- Şubat- Mart) Gayri Safi Yurt İçi Hasıla ;

• Geçen yılın aynı çeyreğine göre yüzde 4,5 oranında büyüdü .
• Bir önceki çeyreğe ( 2020 son çeyreği ) ne göre de yüzde 0,6 oranında büyüdü.
• 2020 ilk çeyrekte Fert başına büyüme yüzde 3.1 oldu. Gelir artışı yaratan fert başına büyümedir. Ekonomik performansı da fert başına büyüme gösterir.
• 2018 ilk çeyreğinde sabit fiyatlarla GSYH 395,9 milyar lira iken, 2020 ilk çeyreğinde 404,3 milyar lira oldu. Yani iki yılda büyüme oranı yüzde 2.1 oldu. Yılda ortalama yüzde 1 büyüme demektir.
• Bu iki yılda yüzde 14 nüfus artışı olduğundan fert başına gelir de her yıl ortalama yüzde 0,3 oranında daraldı.

1. Pandemi etkisi ile dünyada eksi büyüme yaşanırken, Türkiye’nin ilk çeyrekte yüzde 4,5 oranında büyümesi önemli bir sonuçtur. Bu demektir ki Türkiye 2020 yılında OECD ve Avrupa Birliği ülkelerine göre daha az daralacaktır.

Geçen sene ilk çeyrekte GSYH da büyüme oranı eksi 2,3 olmuştu. Bu sene ilk çeyrekteki yüzde 4.5 oranındaki büyümede baz yılı olarak geçen seneki ilk çeyrekte yaşanan eksi büyüme de etkili oldu.

2.Sabit fiyatlarla harcamalar yöntemiyle GSYH hesabında , Devletin nihai tüketim harcamaları 5,1 , Özel tüketim harcamaları yüzde 6,2 oranında büyümüş. Yatırımlarda büyüme eksi 1,4, ihracatta büyüme ise eksi 1 olmuştur. Demek ki Büyüme ,talep artışına dayanan bir büyümedir.

3.Sektörler içinde tek daralan sektör inşaat sektörü oldu. İnşaat sektörü de geçen seneye göre daha az daraldı. Geçene sene aynı çeyrekte yüzde 9,3 oranında eksi büyüme yaşayan inşaat sektörü sektör bu sene 1,5 oranında daraldı.

Finans artı sigorta sektörlerinde büyüme geçen yılın aynı çeyreğine göre daha düşük kaldı. Bunun nedeni geçen sene kur şoku nedeni ile sorunlar yaşayan ve eksi büyüme yaşayan reel sektördeki sorunların , Finans sektörüne işin tabiatı gereği gecikmeli yansımasıdır.

4.Yatırımlarda daralma olduğundan toplam talep artışına dayanan bir büyüme yaşıyoruz . Yatırımların daralması, potansiyel üretimi ve büyümeyi de negatif etkiliyor. Bundan sonra birkaç yıl yüksek büyüme oranlarını yakalamak imkanımız yok demektir. Daha önemlisi yatırımlarda bu oranda yüksek düşüşler , işsizliğin de daha çok artacağını gösteriyor.

5. Toplam talep artışının yatırımları uyarması gerekir. Ne var ki olmuyor, yukarıdaki grafikte görüldüğü gibi sabit sermaye yatırımları 2018 ikinci çeyreğinden sonra sürekli düşüyor . Yeni yatırımlar yapılmıyor çünkü reel sektör güveni düşük. Bu durumda talep artışı ya sanayide düşük olan kapasite kullanım oranını artırıyor. Ya da ithalat artışı yaratıyor..

6. İlk çeyrekte ihracatta büyümenin eksi 1 olmasına rağmen ithalatta büyüme yüzde 22,1 olmuş. Üstelik kurların arttığı, TL değerinin düştüğü bir konjonktürde , ihracatın daha çok büyümesi gerekirdi. Demek ki ihracatta büyük oranda ithalata bağımlıdır.