Haziran ayında kim kazandı, kim kaybetti?

Türkiye İstatistik Enstitüsü (TÜİK), haziran ayında ve hazirandan hazirana son bir yılda, Finansal Yatırım Araçları’nın, ÜFE ve TÜFE’ye göre düzeltilmiş reel getiri oranlarını açıkladı. Vatandaşı daha çok TÜFE ilgilendirdiği için, biz de TÜFE’ye göre düzeltilmiş reel getiri oranlarını dikkate aldık.
1) Haziran ayında, TÜFE oranı aylık bazda yüzde 0.90 geriledi. Bu nedenle mevduat faizi yüzde 1.40 reel getiri sağladı. Hazirandan hazirana yıllık TÜFE oranı ise yüzde 8.87 oldu. Mevduatın yıllık reel getirisi eksi 1.50 oldu.
2) Borsa ise haziranda yüzde 3.09 reel kazanç, yıllık olarak yüzde 14.10 reel kayıp getirdi. Geçen sene ise haziran ayında, aylık bazda borsa tersine yüzde 3.44 reel kayıp getirmişti. Bu durum borsanın ne kadar kırılgan olduğunu gösteriyor.
3) Dolar-Euro cephesinde, gerek haziran ayında ve gerekse yıllık olarak dolar kazandırdı. Euro kayıp getirdi. Yıllık olarak dolar 4.46 kazandırırken euro yüzde 9.02 oranında kayıp getirdi. Arada 13.48 puan fark var. Bu fark, doların euro karşısında ne kadar değer kazandığını gösteriyor.

Finansal yatırım araçları arasında, kısa zamanda ortaya çıkan reel getiri oranlarındaki farklar ve değişmeler, bu piyasanın spekülatif bir piyasa olduğunu da ortaya koymaktadır. Bu anlamda küçük tasarruf sahibi için bu piyasa riskli bir piyasadır.
Altına gelince... Altın hem aylık, hem de yıllık olarak reel getiri sağladı. Yıllık bazda yüzde 9.30 reel getiri ile yatırımcısına en fazla altın kazandırdı.
Son iki aydır, İran’a yapılan altın ihracatı ile ilgili farklı spekülasyonlar yapılıyor. İran’a nisan ayında 1.2 ve mayısta ise 1,4 milyar dolarlık altın ihraç edildi. İran’a ihraç edilen altının bu ülkeye yapılan aylık ihracat içinde yüzde 80 yer tuttuğu anlaşılıyor.
Bu konuda iki spekülasyon var... Bazıları bu petrol ve enerji bedeli olarak ödendi diyor... Bazıları ise bunu ihracat saymıyor.
Aslında her ikisi de yanlıştır. İran, ABD ve AB ile sorun yaşayan bir ülkedir. İran Merkez Bankası, rezervlerini dolar veya euro olarak tutmaktan korkuyor. Bu nedenle rezervlerini altına çevirmek istiyor. Altını ithal edeceği ülkeler arasında Türkiye de var. Türkiye altını, karşılığında dolar alarak ihraç ediyor. Yani ihraç edilen altın bir bedel değil, doğrudan krom ihraç etmek gibi bir ihracattır.
Eğer petrol karşılığı altın vermiş olsaydık, bu altın da dolara çevrilerek ithalatın finansmanında yer alacaktı. Adı da ihracat olmayacaktı. İthalatın finansmanı olacaktı.
Türkiye’de altın fiyatlarının artmasında, dünya altın fiyatları yanında İran’a yapılan altın ihracatının da bir etkisi olmaktadır.