Elbette başlıktaki uyarıyı politikacılar için yapıyorum... Başta Sayın Cumhurbaşkanı faizi zulüm olarak tarif ediyor ve faiz lobisinden şikayet ediyor. Hükümet üyeleri ve danışmanlar da aynı paralelde konuşuyor. Bunlar yetmedi CHP Genel Başkanı Sayın Kılıçdaroğlu yemin billah etti ve faizi yüzde bire indirelim dedi.
Faiz kavgası baştan sona yanlıştır. Serbest piyasa ekonomisinde faizle çok fazla oynamak da el yakar. Doğrusu nedir?
Tartışmadan önce uygulamada hangi faizlerin ne için olduğunu ve faiz oranlarının ne olduğunu tespit etmeliyiz.
Merkez Bankası Gecelik Faiz Oranları:
Merkez Bankası gecelik borç verme faiz oranı yüzde 8.25'tir. Merkez Bankası, bankalara ve finansal kurumlara ihtiyaç duymaları halinde fon sağlar. Bu fona uyguladığı faiz oranına gecelik borç verme faizi deniliyor. Merkez Bankası gecelik borç verme faizini yüksek tutarsa bankaların para bulma maliyetleri artar ve kişilere ve işletmelere verecekleri kredi maliyetleri, sonuçta kredi faizleri de yükselir.
Kredi faizlerinin enflasyonun üstünde yüksek olması, reel faizlerin yüksek olması demektir. Reel faizler yüksek olursa bu defa üretim maliyetleri de artacağı için, perakende fiyatlara yansır ve pahalılık olur. Ayrıca yatırımların yavaşlamasına neden olur. Sonuçta piyasada durgunluk olur.
Elbette gecelik faizler tek başına bu kadar etkili değildir. Ancak diğer iktisat ve maliye politikaları da aynı yönde olursa, bu dediklerimiz gerçekleşir.
MB gecelik borç alma faiz oranı da yüzde 7.25'tir. Fon fazlası olan bankalar ve finansal kurumlar, ellerindeki bu fazlayı Merkez Bankası'na yatırmaları halinde, bu defa Merkez Bankası'ndan faiz alırlar. Merkez Bankası bu defa bankalar ve finansal kurumlardan gecelik borç aldığı için, bu faize de Merkez Bankası'nın gecelik borç alma faizi deniliyor.
Bu iki oran arasında kalan bölgeye 'faiz koridoru' adı verilir.
Aşağıdaki tabloda Merkez Bankası güncel faiz oranları yer almaktadır.
*************************
Merkez Bankası Faiz Oranları (Yüzde)
---------------------------------------------------------------------------
Borç Borç
Faizler Alma Verme
----------------- ------------- --------------
Gecelik (O/N) 7,25 8,25
Geç Likidite Penceresi (LON) 0,00 9,75
Bir Hafta Repo - 7,50
Reeskont İşlemleri
İskonto Oranı - 9,00
Avans İşlemleri
Faiz Oranı - 10,50
********************************************************
Geç likidite penceresi faiz oranı Merkez Bankası borç alma faiz oranı sıfır, borç verme faiz oranı ise 9.75'tir.
Nakit sıkıntısı yaşayan ve işlemlerini kapatmakta geciken bir banka, gecelik ve geçici olarak, günün sonunda MB'den yüzde 9.75 faizle borç alabilir.
Buna karşılık MB likidite fazlası bankalardan fon sağlarsa onlara sıfır faiz veriyor.
Geç likidite penceresi özellikli durumlarda kullanılan bir fon bulma aracı olduğu için, piyasa üzerinde etkisi olmuyor.
Merkez Bankası bir haftalık repo işlemlerin uygulanan faiz, yüzde 7.5 tir.
MB bir hafta vadeli repo ihalesi açıyor. Bankalar ellerinde bulunan tahvil ve bonoları Merkez Bankası'na veriyor ve karşılığında fon sağlıyorlar. Vade sonu olarak hafta bitince parayı geri veriyor ve kağıtlarını geri alıyorlar. Bir hafta vadeli miktar ihale yöntemiyle gerçekleştirilen repo ihalesine bankaların verebileceği toplam teklifin MB tarafından tayin edilen kuralları ve üst sınırı vardır.
Repo faiz oranları, bankaların mevduata verdikleri faiz oranlarını, kredi miktarını, hisse senedi fiyatlarını, döviz kurlarını etkiler. (Yarın devam edecek.)
