Erken seçimin riskleri

Çeşitli sivil toplum örgütleri, Sanayi ve Ticaret Odaları, Odalar Birliği, esnaf dernekleri; Başbakana, siyasi parti genel başkanlarına ve dolayısıyla da kamuoyuna, erken seçimin riskli olacağını belirttiler ve koalisyon istediler.

1. Erken seçimin ilk riski de bu çerçevede ortaya çıkıyor. Ekonomide üretici-tüketici gibi iktisadi ajanların beklentisi, önemli ölçüde ekonomik gidişatı tayin eder. Tüketim, tasarruf ve yatırım planlamasını bu beklentiye göre yaparlar. Makro dengeler düzgün de olsa, bu olumsuz beklentilerden dolayı bozulur.

2. Moody’s gibi uluslararası reyting kuruluşlarının notu, ülke ekonomilerini etkiler. Bizim gibi yabancı sermaye girişine fazlaca ihtiyaç duyan ülkelerde bu not daha önemlidir. Yabancı sermaye bu nota bakar. Eğer erken seçim olursa, seçim hükümetinin geçici olan yetkisi ve yapısı reyting kuruluşlarının vereceği notu etkiler. Anayasamızın 114. maddesinin 3. paragrafına göre, erken seçim kararı verilirse, Bakanlar Kurulu tüm parti gruplarından oranlarına göre oluşacaktır.

MHP ile HDP’nin aynı hükümette olması mümkün görünmüyor. Bu nedenle sorun önce seçim hükümetini kurmakta ortaya çıkacaktır. Bu durum da kırılganlığı artıracak ve kredi notumuzu etkileyecektir.

3. Türkiye, dış borçları çevirmekte bugün bile zorlanıyor. Seçim atmosferinde MB’ye göre bir yıl içinde 166.8 milyar dolar dış borcu çevirmemiz gerekiyor. Bir yılda iki defa seçim yapan bir ülke olarak elbette kısa vadeli dış borçları çevirmekte zorlanacağız.

Borsaya gelen sıcak para da kısa vadeli borçtur. Daha kalıcı olan yabancı yatırım sermayesidir. Kısa vadeli dış borçları çevirmekte doğrudan yabancı yatırım sermayesi girişli önemlidir. Oysa ki bir yandan kısa vadeli dış borç stoku artıyor, öte yandan doğrudan yabancı yatırım sermayesi girişi azalıyor. (Aşağıdaki grafik)

Ayrıca seçim, kırılganlığı artıracağı için, Türkiye dış borçlarını daha yüksek faiz vererek çevirmek zorunda kalacak ve faiz yükü artacaktır.

4. 2012 yılından beri düşük oranda büyüyen, adeta bir durgunluk içinde olan Türkiye’de, Dünya Bankası raporuna göre 2017 yılına kadar bu durgunluk devam edecektir.

Seçim yılında belirsizlik yüksek olduğu için, yerli ve yabancı sermaye yatırım yapmıyor. Aşağıdaki tabloda görüldüğü gibi geçen sene de Türkiye’de yatırımlar yüzde 1.3 oranında geriledi. Bu seneki büyümede geçen sene yatırımlarda meydana gelen düşüşün de negatif etkisi olacaktır. Erken seçimde, yaşamakta olduğumuz düşük büyüme ve durgunluk, eksi büyümeye dönüşebilir.

5. Düşük büyüme en fazla istihdamı vurmaktadır. Son yıllarda Türkiye hem istihdam yaratamıyor, hem de işsizlik artıyor. Fiili işsizlik oranı olarak bakarsak, Türkiye’de işsizlik oranı Avrupa ülkeleri ve birçok gelişmekte olan ülke ortalamasından yüksektir. Özellikle gençlerde işsizliğin yüksek olması kendisi ile birlikte önemli sosyal sorunlar da getirmektedir.