Recep Tayyip Erdoğan 3. kez cumhurbaşkanı adayı olabilir mi? Günün sorusu budur. Erdoğan''dan ve AKP''den bu konuda açıklama yapılmazken, ilk önemli mesajın MHP lideri Devlet Bahçeli''den "2023''de adayımız muhterem isim Recep Tayyip Erdoğan''dır" diye gelmesi sadece algı operasyonu değil anayasayı çiğneme hazırlığıdır.
Defalarca, Erdoğan 3. Kez aday olamaz diye yazdım ki bu kez sözü hukukçulara bırakmak istiyorum.
İlk konuğum 62 yıllık duayen hukukçu Prof. Dr. Hikmet Sami Türk.
1958 yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi''nden mezun oldu. 1988 yılında profesör oldu. 1995 ve 1999 Genel Seçimlerinde DSP''den Trabzon Milletvekili seçildi. 30 Haziran 1997''de İnsan Haklarından Sorumlu Devlet Bakanı, 11 Ocak 1999''da Millî Savunma Bakanı, 28 Mayıs 1999''da Adalet Bakanı olarak görev yaptı. 23 Haziran''da yeniden yapılacak İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı yarışında "Ekrem İmamoğlu''nu destekleyelim" önerisi reddedilen Türk, 24 yıldır üyesi olduğu DSP''den istifa etti.
Virgülüne dokunmadan sunuyorum:
"Sayın Orhan Uğuroğlu,
Anayasa''nın 21 Ekim 2007 günü halkoyu ile kabul edilen 5678 sayılı Kanun''la değişik 101. maddesinin II. fıkrasına göre; "Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır. Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir."
24 Haziran 2018 günü birlikte yapılan TBMM ve Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yeniden Cumhurbaşkanı seçilen Recep Tayyip Erdoğan, ikinci beş yıllık dönemi içindedir.
Bununla birlikte 16 Nisan 2017 günü halkoyu ile kabul edilen 6771 sayılı Kanun''la yapılan Anayasa değişikliği ile üçüncü kez aday olma olanağı getirilmiş bulunmaktadır.
Anayasa''nın bu değişiklikle "Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Cumhurbaşkanı seçimlerinin yenilenmesi" kenar başlığıyla yeniden düzenlenen 116. maddesinin I. ve III. fıkraları şöyledir:
- "Türkiye Büyük Millet Meclisi, üye tamsayısının beşte üç çoğunluğuyla seçimlerin yenilenmesine karar verebilir. Bu hâlde Türkiye Büyük Millet Meclisi genel seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılır.
- Cumhurbaşkanının ikinci döneminde Meclis tarafından seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi hâlinde, Cumhurbaşkanı bir defa daha aday olabilir."
Aynı maddenin II. Fıkrasında;
"Cumhurbaşkanının seçimlerin yenilenmesine karar vermesi hâlinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi genel seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılır" hükmü yer almakla birlikte; bu durumda ancak henüz birinci beş yıllık döneminde olan bir Cumhurbaşkanının ikinci kez adaylığı söz konusu olabilir.
Üçüncü kez adaylık, yalnız Meclis tarafından seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi durumunda söz konusu olabilir.
Fakat bu durumda ağırlaştırılmış bir karar yetersayısı öngörülmüştür.
Anayasa''nın 96. maddesinde Meclisin genel karar yetersayısı "üye tamsayısının dörtte birinin bir fazlasından az" yani 150+1=151''den az olmamak kaydıyla, "toplantıya katılanların salt çoğunluğu" olarak belirlendiği hâlde;
116. maddenin I. fıkrasında öngörülen ve ikinci beş yıllık görev döneminde bulunan Cumhurbaşkanına üçüncü kez aday olma olanağı sağlayacak özel karar yetersayısı 3/5 çoğunluk, yani 360 milletvekilinin kabul oyudur.
Bu çoğunluk, Meclis''in bugünkü sandalye dağılımına göre;
- AKP 291 + CHP 138 = 429
- AKP 291+MHP 49+İyi Parti 37=377
- AKP 291+HDP 57+İyi Parti 37=385 oy olmak üzere karar yetersayısı bulunabilir.
Bu eşleştirmeler, sadece Cumhurbaşkanı Erdoğan''ın üçüncü kez aday olabileceği Meclis çoğunlukları hakkında farklı varsayımlarla bir fikir vermek içindir.
Anayasa''nın 77. maddesinin I. fıkrasına göre; "Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Cumhurbaşkanlığı seçimleri beş yılda bir aynı günde yapılır."
Aynı hükmü tekrarlayan Milletvekili Seçimi Kanunu''nun 22.9.2009 tarih ve 5922 sayılı Kanun''la değişik "Seçim dönemi, seçimin başlangıcı ve seçim günü" kenar başlıklı 6. maddesinin I. fıkrasından sonra II. fıkrasında şu hüküm yer almaktadır:
"Bir önceki seçimin yapıldığı tarihten itibaren beş yılın dolmasından önceki son Pazar günü oy verilir. Oy verme gününden geriye doğru hesaplanacak altmış günlük sürenin ilk günü seçimin başlangıç günüdür."
Aynı Kanun''un 10.9.1987 tarih ve 3403 sayılı Kanun''la değişik "Seçimin yenilenmesi" kenar başlıklı 8. maddesinin II. fıkrasına göre "Yenileme kararı Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından verilmişse Meclis, seçimin yapılacağı tarihi de belirler."
Olağan koşullarda önümüzdeki milletvekili genel ve Cumhurbaşkanlığı seçiminin Haziran 2023 ayının ikinci haftasında yapılması gerekir.
28. Dönem milletvekili genel seçimi için o tarihe kadar beklenir ve sistem kendiliğinden işlerse Erdoğan''ın üçüncü kez adaylığı söz konusu olmaz.
Bununla birlikte üçüncü kez adaylığına olanak sağlamak üzere daha erken bir tarihte, örneğin 2022 sonbaharı veya 2023 ilkbaharında Meclis''in seçim kararı alması için siyasal koşulların değerlendirileceğinden şüphe edilemez."
