Ekonomik yapı bozuldu

2020 ikinci çeyrekte (Nisan-Mayıs-Haziran ) GSYH yüzde 9,9 oranında daraldı. Pandemi nedeni ile ikinci çeyrekte, bazı ülkeler hariç, bütün dünyada eksi büyüme yaşandı. Avrupa ortalama yüzde onun üstünde daraldı. Gelişmekte olan ülkeler içinde Çin yüzde 3,2 oranında büyüdü. Güney Kore ise daha düşük yüzde 3 oranında küçüldü.

İkinci çeyrekte GSYH'da küçülmeyi, toplam talebin düşmesi ve ihracatın ithalattan daha fazla daralması etkiledi. (Aşağıdaki tablo )

Türkiye'nin sorunu pandemi ile sınırlı değildir. Türkiye de iktisadi yapı (iktisadi bünye) bozuldu. Bugünkü politikalarla bu sorunu düzeltmek imkanı yoktur.

1.Sektörel denge bozuldu.

İkinci çeyrekte sanayi sektörü, GSYH'daki daralmadan daha yüksek daraldı. Toplam sanayi sektörü yüzde 16,5 oranında; İmalat sanayii ise yüzde 18,4 oranında daraldı. Buna karşılık Finans ve sigorta faaliyetleri yüzde 27,8 oranında büyüdü. Demek ki finans sektörü ile reel sektör arasında denge, reel sektör aleyhine bozuldu. Bu durum yeni değil küreselleşme süreci içinde oluşan bir bozukluktur.

Siyasi iktidar, kur politikasında ve teşviklerde yanlış yaparak Türkiye de sanayisizleşme sürecini artırdı. İktidar kamu bankalarına popülist ve siyasi hedefi olan krediler verdirerek bu dengeyi iyice bozdu.

2.Faktörel denge bozuldu.

Ekonomide yüksek büyüme de olsa , daralma da olsa İşsizlik artıyor. Bunun nedeni üretimde ithal girdi payının yüksek olmasıdır. İthal girdiye bağımlı bir yapı olduğu için, ithalat yaptığımız ülkelerde istihdam artışını desteklemiş oluyoruz. İthalat girdi payını yüzde on seviyesine düşürmeden faktörel dengeyi sağlayamayız.

3.Orta gelir tuzağına düştük .

14 yıldır Türkiye 10.000 dolar ekseninde hareket ediyor. Orta gelir tuzağına düşmemizin temel nedeni , kaynakların etkin kullanılmamış ve bu nedenle fiziki yatırım hacminin azalması ve faktör verimliliğin azalmasıdır. Yatırımlar 2 yıldır daralıyor. Bu ikinci çeyrekte de yüzde 6,1 oranında daraldı.

Türkiye de aynı zamanda siyasi ve hukuki sorunlar iç dinamiklerin de dinamizmini kaybetmesine neden oldu.

ORTA GELİR TUZAĞI

İktisadi bünyede yeni denge sağlamadan, bugün içinde bulunduğumuz bunalımdan çıkamayız

Hukukun üstünlüğünde geri düşmemiz, insan hakları ve siyasi özgürlüklerin kısıtlanması, çıkışı zorlaştırmıştır. Türkiye hızlı bir şekilde parlamenter sisteme dönmeli ve sistemi AB paraleline sokmalıdır.

Plansızlık ve politikasızlıkta yapıyı bozdu. Türkiye en yüksek kalkınma dönemlerini planlı dönemlerde yaşadı. 1933 birinci sanayi planı, 1930 buhranından hızlı çıkışımızı sağladı. 1963 birinci beş yıllık plan, 1959 krizinin ekonomik sonuçların ve aynı yıl ilan edilen moratoryumun sorunlarından çıkışımızı hızlandırdı. Yeniden planlamaya dönmeliyiz.