Ekonomik kriz algıyla çözülmez

Öteden beri siyasi iktidar, ekonomik ve sosyal alanda ortaya çıkan sorunları dış güçlere bağlıyor. Bugünkü enflasyonu da Sayın Cumhurbaşkanı “Küresel krizlerin ülkemize etkisinden kaynaklanan hayat pahalılığı” olarak tanımladı. Ama ortada küresel bir kriz yok.

Söz gelimi ABD’de Temmuz 2022’de TÜFE oranı 9,1 oldu. FED faizleri artırdı, TÜFE oranı da 2023 Temmuz’unda yüzde 3,2’ye geriledi.

Bizim gibi gelişmekte olan bir ülke olan Brezilya’da 2022 Mayıs ayında TÜFE oranı yüzde 12,13 oldu. Brezilya faizleri artırdı, TÜFE oranı 2023 Temmuz ayında yüzde 3,16’ya geriledi. Dahası bu ülkeye bir yıl içinde 91 milyar dolar yabancı yatırım sermayesi girdi.

G-20 ülkeleri içinde, Arjantin kriz yaşadı. IMF’ye gitti. TÜFE yüksek ama Temmuz ayında aylık TÜFE bizde 9,49, Arjantin’de 6,20 oldu. Bizde açıklanan işsizlik oranı yüzde 9,6 Arjantin’de 6,9’dur.

Küresel GSYH geçen yıla göre birkaç puan düştü. Ama bir kriz, eksi büyüme yok. Yani dünyada kriz yok ki, bizi de etkilesin. Biz faiz sorunu nedeni ile ekonomik istikrar sorunu, büyüme, işsizlik olarak dünyadan ayrıştık.

IMF’nin 2023 büyüme tahmini, gelişmekte olan ülkeler ortalaması olarak yüzde 3,7; bizim için ise yüzde 2,7’dir. Enflasyon tahmini ise G.O.Ü’ler ortalaması yüzde 5,2 , bizde ise yüzde 58’dir.(Aşağıdaki tablo.)

İçeride enflasyonu CHP yarattı… Hatta Allah’tan geldi diyenler, elbette kolayca dış güçlere inanır. Ama piyasa inanmaz. Mamafih algı yaratarak siyaset yapmak, özellikle sermaye için güven sorunu oluşturdu. Türkiye’nin en fazla ihtiyacı olan yabancı yatırım sermayesi artık gelmiyor, tersine yerli sermaye de çıkıyor. Siyasi iktidar sermaye çıkışını yasaklarla çözmeye çalışınca, daha çok güven kaybediyor.

Siyasi iktidar algı yaratmak yerine, kendi dönemi olan 2006 ve 2007 yıllarında Türkiye’ye her yıl 20 milyar dolar doğrudan yabancı yatırım sermayesi giriyordu. Neden şimdi 2022 yılında 6 milyar dolara geriledi? Siyasi iktidar eğer krizi çözmek istiyorsa bu soruya cevap aramalıdır.

2022 yılında gelişmekte olan ülkelere giden yabancı yatırım sermayesi 916 milyar dolar, Türkiye’ye gelen 6 milyar dolar. O da vatandaşlık için gayrimenkul alanlardan kaynaklanıyor. (Aşağıdaki tablo.)

Özet olarak, doğru ve yolunda giden ekonomi için kimse algı yaratmak ihtiyacını duymaz. Bu nedenle algı yaratarak politika yapmak hem istikrar getirmez, hem de daha çok güven kaybına neden olur.