Ekonomi yönetimi top çeviriyor

Merkez Bankası uygulayacağı dezenflasyonist politika araçlarını, para arzının daraltılması ve faiz artışı olarak açıkladı. Desenflasyonist politikalar genel olarak enflasyonun sert olmayan tedbirlerle düşürülmesini öngörür.

1. Para arzının daraltılması, toplam talebin düşmesini sağlar. Enflasyon düşer. Ayrıca likidite daralması, TL‘ye ulaşımı sınırlar ve fazla TL’nin dövize ve altına gitmesini engeller.

Ne var ki; para arzının kısılması yoluyla toplam talebin düşmesi, her zaman fiyatlar genel düzeyinin düşmesini sağlamaz. Eğer üretimde ve mal arzında daralma varsa fiyatlar düşmez. Ayrıca; para arzının ve likiditenin aşırı kısılması ve uzun sürmesi de durgunluğa neden olur. Sonuçta durgunluk artarken, enflasyonda artabilir. Yani ekonomi stagflasyona girer.

MB bankası faizlerin yüzde 17,5’a çıktığını açıkladı ve fakat aynı zamanda yıl sonu TÜFE oranının da yüzde 58 olacağını açıkladı. Dahası Mevduat faizinin de yüzde 30’a düşürüldüğünü söyledi. Bu durumda eksi yüksek reel faiz devam ederse, kur artışı ve maliyet artışları da devam eder. Türkiye gibi oligopol piyasaların olduğu bir ekonomide maliyet artışları her zaman TÜFE’ ye misliyle yansır.

Yapılması gereken;

Bir… kısa sürede reel faize geçmek;

İki … Arz artırıcı önlemler almaktır. Bunun için yeni yatırımlar zaman alır. Ayrıca yatırımlar da önce talep artışı, sonra arz artışı yaratır. Kısa ve orta dönemde, kapasite kullanım oranını artırmayı teşvik etmek ve devletin özellikle gıda sektöründe geçici olarak üretime girmesidir.

2. 31 Temmuz’daki BDDK kararında;

İhtiyaç kredileri, bireysel kredi kartları, tüketicilere kullandırılacak binek araç edinimi amaçlı taşıt kredileri ile taşıt teminatlı krediler ve tüketiciler ile yapılacak finansal kiralama işlemleri açısından, sermaye yeterliliği standart oranları artırıldı. Bu yolla bankaların verdiği bu tür krediler kısılmış oluyor.

Yine BDDK kararına göre; kredi kartlarında uygulanan taksitlendirme sürelerinin; havayolları, seyahat acenteleri ve konaklama ile ilgili yurt dışına ilişkin harcamalarda uygulanmamasına ve söz konusu harcamalarda taksitlendirme kaldırıldı.

Tüketici kredilerinin kısılması, toplam talebi düşürmekte etkili olmaz. Çünkü bu krediler asgari yaşam için, yaşamını devam ettirmek için kullanılıyor. Krediler kısılırsa, ihtiyaç sahibi varsa tasarruflarını azaltacak yoksa tefeciden borç alacak veya yaşamak için başka yollar bulacaktır. Biat etmek bu yollardan birisidir.

Ekonomi Koordinasyon kurulu toplantısı, yandaş medya tarafından önemli kararlar olarak nitelendirildi. Gören de bir istikrar programı yapıldı sanır. Gerçekte ise, “devlette israf önlenecek ve mali disiplin sağlanacak’’ şeklinde tek karar var. Gerisi niyet açıklaması.

Devlette israfın önlenmesi elbette istikrarın önemli bir aracıdır. Ama Türkiye şartlarında önlenmesi imkansızdır;

Bir … Sayın Cumhurbaşkanı, kamudaki lüks harcamaları, israf değil itibar olarak görüyor. Bunun içindir ki; ‘’İtibardan tasarruf olmaz ‘’ diyor.

İki … Ekonomi yönetimi bunu bildiği için, vergileri artırdı. Halkın satın alma gücünü düşürdü.

Üç… Bütçe’de hane halkına yardım I ve II adı altında yapılan popülist harcamalar, yatırımların iki katı kadardır. Siyasi iktidar bu yolla iktidarda kalıyor. Popülist harcamalar devam ederse, mali disiplin sağlayamazsınız.

Dört… İktisadi açıdan, bütçede mali disiplin açık anlamında değildir. Bütçe kaynaklarının verimli ve etkin kullanılması demektir.

Aşağıdaki tabloda 6 aylık bütçe giderleri yer alıyor. Bütçede yatırım harcamalarının payı yüzde 5,6 ve cari harcamaların payı yüzde 34,2’dir. Yatırım harcamaları ile cari harcamalar eşit olmaz ve fakat bir denge olmalıdır. Bütçede transfer harcamalarının payı ise yüksek yüzde 44,3’tür. Bu şartlarda bu bütçe ile iş yapılmamış demektir. Bütçe açığı ikinci planda kalır.

Özetle ekonomi yönetimi top çeviriyor. İstikrar için ise Türkiye’de , uzun dönem için planlama yapmak , devleti kurumsal devlet haline getirip piyasa - devlet arasında optimal denge kurmak , orta vadeli istikrar programı yapmak ve mutlaka İMF’den borç almak gerekir.