Eğitimde, demokrasi ve kalkınma şifreleri

Merkezi Londra'da bulunan yükseköğretim derecelendirme kuruluşu QS, Dünyanın En İyi Üniversiteler Sıralaması'nı açıkladı. Dünyanın 20 bin üniversitesinin değerlendirildiği sıralamada, ilk bine Türkiye'den 9 üniversite girdi. İlk 500 listesinde ise bir tek Koç Üniversitesi 465'nci sırada yer aldı..

TÜRKİYE'DEN İLK 1000'E GİREN ÜNİVERSİTELER

Sıralamada, ilk üç sırada kar amacı olmayan vakıf üniversiteleri var. Vakıf üniversitelerinde kar amacı varsa, eğitim dejenere ediliyor.

Bu üç vakıf üniversitesinde yıllık ücret tıp 150 bin lira, tıp dışı 100 bin lira dolayındadır. Bunlar başarılı öğrencilere burs veriyor fakat parası olmayan tüm başarılı öğrencilere vermesi olanaksızdır. Devlet üniversitelerinin daha sonra gelmesinin nedeni, üniversitelerin ideolojik tuzağa düşürülmesidir.

İngiltere'de yüksek öğretim bizdeki turizm gibi döviz geliri sağlayan sektördür. Vakıf üniversiteleri sayılıdır. Devlet üniversiteleri paralıdır. Ancak İngiliz vatandaşlarından her isteyen bu parayı ödeyecek kadar eğitim kredisi alabilir.

Avrupa'da, Fransa, Norveç, Finlandiya, İsveç, Avusturya, İtalya, Almanya, İspanya'da yüksek öğrenimi devlet yapar ve parasızdır.

Türkiye de öteden beri üniversiteler ideolojik kuşatma altındadır.

Kusurlu demokrasinin veya otokrasinin olduğu ülkelerde, hangi sosyo-ekonomik sistem olursa olsun, iktidara gelenler önce eğitimi kendi hedefleri, kendi ideolojileri ve iktidarda kalma hesapları içinde değerlendirirler ve planlama yaparlar.

Üniveristeler bir zamanlar sol-sağ çatışmaları içinde kalmıştı. FETÖ'nün etkin olduğu dönemde siyasi İslam kuşatması altına girdi. Sınav sorularının çalınmasına kadar giden kuşatma altında kaldı.

Bizim gibi gelişmekte olan ülkelerde, yüksek öğrenim demokrasi ve kalkınmanın şifrelerini barındırır.

1. Eğitim hem gelişmenin ve değişmenin bir aracıdır hem de gelişmeyi, değişmeyi ve bilgiyi aktarma aracıdır. Aynı zamanda toplumda eskiyen, uygulama kabiliyetini kaybeden, siyasi, sosyal ve demokratik gelişmeyi tıkayan değerlerin yerine daha uygun ve etkin yeni değerlerin koyulmasını sağlar. Bu nedenledir ki, eğitim demokratik olmalı, özgür olmalı ve Hitler'de olduğu gibi bir kişiye veya komünizmde olduğu gibi bir partiye hizmet etmemelidir. Demokratik olmalıdır.

Öte yandan demokrasi ve özgürlük eğitimle öğrenilir ve geliştirilir. Demokrasinin yaşaması için demokrasi kültürünün öğrenilmesi ve yaşatılması gerekir. Başka bir ifade ile demokrasinin alt yapısı eğitimdir. Demokrasilerde eğitim tarafsız ve daha etkin yapılır. Eğitimin sosyal faydası daha yüksek olur. Madalyonun diğer yüzü; Eğitilmiş toplumlarda da demokrasi daha çok tutunur ve başarılı olur.

2. Eğitim kalkınmanın da ilk şifresidir. Özellikle yükseköğretim, kişilere sosyal statü ve hayat boyu gelir faydası gibi özel fayda; bunun yanında sosyal huzur ve kalkınmayı hızlandırma gibi sosyal fayda da sağlamaktadır.

Beşeri sermaye, bireylerin işgücü piyasasında ve piyasa dışı faaliyetlerde verimliliğini artırmak, kaynak kullanımında etkinliği sağlamak için, insana yapılan eğitim ve sağlık harcamalarıdır. Bu yatırım, önce ferdin hayat boyu gelirini artırır, sonra da verimliliği artırdığı için milli gelir artışı da yaratır.

Bu gerekçelerle Türkiye de;

1. Üniversite eğitimi devlet tarafından parasız yapılmalıdır. Kar amacı olmayan ve ilk on sırada olan vakıf üniversiteleri dışında diğer vakıf üniversiteleri devletleştirilmelidir. Kalan vakıf üniversitesinde kontenjanların yüzde 20'si tam burslu olarak yetenekli öğrencilere ayrılmalıdır.

2. Devlet Üniversiteleri siyasi tahakküm altından çıkarılmalıdır. Dekan ve rektörleri 1980 öncesinde olduğu gibi öğretim üyeleri seçmelidir. Tek düze YÖK eğitim sistemi kaldırılmalı ve üniversitelerin rekabet etmelerinin yolu açılmalıdır.