Dünyada Türiye'nin yeri

İMF'nin Dünya Ekonomik Görünüm Raporları 2019'a göre, 2019 yılının ilk yarısında küresel iktisadi faaliyetlerdeki ivme yavaş kaldı.

İktisadi faaliyetlerdeki yavaşlamaya neden olan faktörlerden bazıları;

ABD-Çin, dış ticaret rekabeti; ABD ve Çin karşılıklı olarak tarifeleri artırdılar. Dünya teknoloji tedarik zincirleri, ABD yaptırımlarının artması ile risk altına girdi.

İngiltere'nin AB'den ayrılma süreci, Brexit ile ilgili belirsizlikler devam ediyor. İngiltere'de 'anlaşmasız Brexit' karşıtı milletvekillerinin Salı günkü oylamada parlamentonun gündemini ele geçirmesi bu belirsizliği artırdı.

İngiltere, AB, Kanada, Meksika ve ABD'yi kapsayan serbest ticaret bölgesi anlaşmasında belirsizlik devam ediyor.

Almanya'da geçici olmakla birlikte, alınan emisyon önlemleri Avrupa büyümesini de olumsuz etkiledi.

Makine ve dayanıklı tüketim malları yoğun olan Küresel ticarette durgunluk yaşanıyor.

Jeopolitik gerilimler, Suriye sorunu, ABD'ni İran'a ambargo uygulaması uluslar arası piyasada güven kaybına neden oldu.

Nihayet, bu yılın başına kadar, Türkiye Arjantin ile aynı paralelde görülmüyordu. Son zamanlarda uluslararası kuruluşlar ve İMF raporlarında birlikte risk olarak görülmeye başlandı. Türkiye'nin dış borç iflas risk priminin yüksek olması, bu bakışın bir göstergesidir.

İMF' raporunda 2020 de daha iyimser bakılıyor ve bu iyimserlik içinde ''Arjantin ve Türkiye gibi bazı stresli gelişmekte olan piyasa ekonomilerinde istikrar sağlanması'' umut ediliyor.

Dünya ekonomik verilerine bakarsak, 2017 ile 2019 arasında genel olarak büyümede fazla bir gerileme görülmüyor. Enflasyonda da artış görülmüyor. İşsizlikte tersine iyileşme var. Dünya ticaret hacminde ise bir yavaşlama var. Yakıt dışı emtia piyasalarında ise 2019 yılında daralma var. (Aşağıdaki Tablo )

Arjantin ve Türkiye için Kriz ikizleri deniliyor. Dünyada kriz yok bu iki ülkede var.

Arjantin'de 2001 yılında oluşan krizin belirleyici unsurları, yolsuzluk, dolarizasyon sıcak paraya bağımlılık, etkinliği gözetilmeden yapılan özeleştirme, dış açıklar ve kamu borçlarıdır.

Bu günde Arjantin'de Macri hükümeti döneminde kontrolden çıkmış bulunan dış borç, artan riskler ve sermaye çıkışı, krizde başı çekiyor.

Şimdi, Arjantin Hükümeti krizi derinleştirecek adımlar attı. Sermaye kontrolü kararı aldı. İhracat yapan şirketlere dövizlerini Arjantin'e getirme zorunluluğu getirdi. Yerel şirketler ile bankaların döviz alımını kısıtladı. Bireylere bankalarındaki hesaplarından aylık 10 bin dolar para çekme limiti getirdi.

Türkiye ve Arjantin gibi ülkelerde ekonomik istikrarı bozan, siyasi ve ekonomik birçok faktör var. Ancak iki temel sorunun çözümü başta geliyor...

* İlki ekonomik altyapı sorunudur. Demokrasi, hukuk düzeni temel belirleyicidir. Kapitalist düzende hukuk ve demokrasi yoksa kimsenin malı serveti tasarrufu güvende değil demektir. Kimse yatırım yapmaz. Hukuki ve demokratik altyapı sorunu tavizsiz çözülmelidir.

* İkincisi hükümetler kaynakları etkin ve verimli kullanmadı. Hükümetlerin popülizmden ve yolsuzluğu önleyici tebdirler alması gerekir.