Dövizde iki arada, bir derede kaldık
Küreselleşme sürecinde gelişmekte olan ülkelere bol sermaye girdi. Çin Tayvan, Malezya gibi bazı ülkeler bu bolluktan faydalanarak, ihracatlarını artırdı ve cari fazla verdiler. Biz ise planlamayı kaldırdık, sıcak para serabına düştük. Sürekli cari açık verdik.
Sıcak para ve yabancı sermaye girişi , kur baskısı yarattı. Üç yıl öncesine kadar düşük kur nedeniyle, üretim dışa bağlandı. Kur arttı, bu defa da ihracat malı üretiminde yüzde 80 oranında ithal hammadde ve ara malı olduğu için, rekabet gücümüz artmadı. Üstelik jeopolitik şartlar, dış politikadaki yanlışlarımız ve terör de şimdi, ihracatın düşmesine neden oluyor. Döviz gelirimiz azalıyor.
Turizmde bu sene yüzde 30 ile yüzde 40 arasında bir kayıp bekleniyor. 25 milyar dolarlık turizm gelirimiz muhtemelen 15 milyar dolara gerileyecektir.
Dış borç stoku 410 milyar doları aştı. Dış borçların çevrilmesi ve bu yolla döviz girişinin de sonuna geldik. Net dış borç ödemeye geçince döviz ihtiyacımız da artacaktır.
Nihayet, bel bağladığımız yabancı yatırım sermayesi de bütün gelişmekte olan ülkelerde olduğu gibi, Türkiye'den de çıkıyor.
Aşağıdaki tabloda, 2014 yılı ile 2015 yılı sonunda, doğrudan yabancı yatırım sermayesi, sıcak para ve dış kredi stokundaki değişmeler yer almıştır.
2014 yılından 2015 yılına (yıl sonu) uluslararası yatırım pozisyonu bazı kalemleri nasıl değişti
* Doğrudan yabancı yatırımlar 32.4 milyar dolar azaldı.
* Yurt dışında yerleşiklerin elindeki hisse senedi, tahvil gibi portföy yatırımları 44.4 milyar dolar azaldı.
* Yurt dışında yerleşiklerin Döviz ve TL mevduatında ise toplam 8.6 milyar dolar artış var.
* Türk işçilerinin Merkez Bankası'da tuttuğu Kredi Mektuplu Döviz tevdiat hesapları 1.2 milyar dolar azaldı.
* Bankaların dış kredi stoku 2.3 milyar dolar azaldı.
* Özel sektörün dış kredi stoku 4.8 milyar dolar arttı.
Döviz ihtiyacının artması, 2015 yılında 12 milyar dolar kaynağı belirsiz döviz girişi olmasına rağmen 2015 yılı dördüncü çeyrekte 9 milyar dolar, yıl sonunda ise 11 milyar dolar azalmasına neden oldu. (Aşağıdaki tablo)
Döviz sorunu, ihracatçıya kredi vermekle, turizme destek vermekle çözülmez. Bu destekleri bu yıl verdiniz... Seneye ne yapacaksınız?
Yapılması gerekenler:
* Dış politikamız, yeni bir ulusal yaklaşım içinde ve tamamıyla Dış İşleri Bakanlığı bürokratları tarafından yeniden dizayn edilmelidir.
* Devlet Planlama Teşkilatı yeniden kurulmalı, uzun dönemli perspektif ve kısa dönemli planlar yapılmalıdır.
* Üretimi dışa bağımlı olmaktan kurtarmak için, içeride hammadde ve ara malı üretimi teşvik edilmeli, devlet öncülük etmelidir. Yine devlet yatırımlara da öncülük etmeli ve yol göstermelidir.
* Piyasada spekülasyonun önlenmesi ve kartelleşmenin kırılması için önlem alınmalıdır.
