Dolar nereye gider?

Türkiye İstatistik Enstitüsü Kurumu (TÜİK), Hazirandan Hazirana son bir yıl içinde finansal yatırım araçlarının reel getiri oranlarını açıkladı. Bir yılda en yüksek reel getiriyi yüzde 19.07 reel getiri oranı ile dolar sağladı. İkinci sırada yüzde 9.89 reel getiri oranı ile altın, üçüncü sırada daha düşük 0.88 oranında reel getiri oranı ile Devlet İç Borçlanma Senetleri sağladı. Diğerleri reel kayıp getirdi. Haziran ayı itibariyle Borsa yüzde -4.03 oranı ile en fazla reel kayıp getiren Finansal yatırım aracı oldu. Sırasıyla mevduat faizi brüt yüzde -2.02 ve Euro ise -1.78 oranında reel kayıp getirdi. (Aşağıdaki tablo)

Reel getiri oranı, nominal getiri oranından, enflasyon etkisinden arındırılması ile ortaya çıkan getiridir. Söz gelimi 2014 Hazirandan 2015 Haziran ayına kadar geçen 1 yıllık sürede, Amerikan Doları TL karşısında nominal olarak yüzde 27.64 oranında değer kazandı. TÜFE olarak yıllık enflasyon oranı da yüzde 7.20 oldu. Doların nominal getirisi olan 27.64 oranını TÜFE oranı 7.20’ye oranlarsak, enflasyonun etkisini bertaraf etmiş oluyoruz. Sonuçta doların yıllık reel getiri oranı yüzde 19.07 hesaplanır. (1+27.64/ 1+07.20) -(1x100=19.07) MB reel kur endeksi de nominal efektif döviz kuru üstünden hesap edilmektedir. “MB Nominal efektif döviz kuru, Türkiye’nin dış ticaretinde önemli paya sahip ülkelerin para birimlerinden oluşan sepete göre, Türk lirasının ağırlıklı ortalama değeridir. Reel efektif döviz kuru, nominal efektif döviz kurundaki nispi fiyat etkileri arındırılarak elde edilmektedir.” Reel kur endeksi 100 ise kur dengede demektir. 100 üstü TL değerli, 100 altı döviz değerli demektir. Bu sene Mayıs ayında dolar kuru 100.73 idi. Yani dengede idi. 11 yıl önce de Ekim 2004’te yine bugünkü değerde, 100.73 idi. 2004 yılından sonra, sıcak para da kullanılarak, düşük kur politikası tercih edildi. Bunun içindir ki üretim ithal ara malı ve ham maddeye bağımlı oldu.

2004 Ekim ile 2015 Mayıs arasında kur sepeti yüzde 175.50 artmış, buna karşılık TÜFE yüzde 235.97 artmış. Aradaki fark, TL enflasyonunun dolar ve Euro ağırlıklı enflasyon ortalamasından daha yüksek olmasından ileri geliyor. Öte yandan Haziran ayında, MB, 2003 temel yılı ve TÜFE bazlı reel kur endeksi 98.38 oldu. Haziran ortalaması olarak dolar kuru da 2.7068 idi. MB reel kur endeksine göre kurun dengede olması için Haziran ayında doların 2.6629 olması gerekirdi. Euro/dolar paritesi sabit varsayılırsa, şu sıralar dolar kurunun 2.66 dolayında olması, kurun dengede olduğunu gösteriyor. Eğer siyasetçiler millete karşı sorumlu davranır ve koalisyon olursa bu denge bozulmaz ve dolar kurunda fazla bir değişme olmaz. Spekülatörlerin de önü kesilir.