Demokrasi inişte

Freedom House (Dünya Özgürlükler Evi) her sene bütün ülkelerde anketler yapıyor ve insan hakları ve demokratik özgürlükler endeksi yayınlıyor. Ülkeleri, yaptığı anket sonucuna göre, insan hakları ve demokratik özgürlükler açısından "özgür, yarı özgür ve özgür olmayan ülkeler" statüsünde tasnif ediyor.

Freedom House 2020 raporunun başlığı "Demokrasi inişte" şeklindedir.

Girişte de; "Amerikan demokrasisine yönelik zorluklar, anayasal sistemin istikrarını test etmekte ve Dünya çapında siyasi haklara ve sivil özgürlüklere zarar vermekle tehdit etmektedir." diyor.

Endekse göre, Dünyada Özgürlük, 2005 yılına kadar arttı, ancak 2005 yılından 2013 yılına kadar 13 yıl boyunca endişe verici şekilde geriledi. Bu 13 yılda, siyasi haklar ve sivil özgürlükler alanında 50 ülke iyileşme sağlarken, 68 ülke düşüş yaşadı.

2019 yılında toplam 7,6 milyar olan Dünya nüfusunun yüzde 39'u siyasi haklar ve sivil özgürlükler açısından özgür, yüzde 30'u kısmen özgür ve yüzde 37'si özgür olmayan nüfustur.

Fredoom Hosue endeksinde 1972 yılından 2017 yılına kadar yarı özgür statüde olan Türkiye Başkanlık Sistemine geçtikten sonra özgür olmayan ülkeler statüsüne geçti.

Öte yandan 2019 yılı Fredoom endeksine giren ülkelerin toplam ülkeler içindeki oranı da, aşağıdaki tabloda gibi düşmeye başladı.

* Dünyada özgür ülke oranı 1988 yılında toplam ülkeler içinde yüzde 35.8 iken 2008 yılında bu oran yüzde 46.1'e yükseldi. Sonra 2018 yılında tekrar 44.1' e geriledi.

* Özgür olmayan ülkeler oranı ise, 1988 yılında yüzde yüzde 37.6 iken 2008 yılında yüzde 21.8'e geriledi sonra 2018 yılında tekrar yüzde 25.6'ya yükseldi.

Yıllar Özgür Kısmen Özgür Özgür Olmayan

1988 35.8 26.7 37.6

1998 45.5 28.3 26.2

2008 46.1 32.2 21.8

2018 44.1 30.3 25.6

Kaynak: fredoom House 2020 raporu

Bölgeler olarak ta nüfusa göre özgür olmayan nüfus, en fazla Rusya ve Orta Asya ülkelerinden dolayı Avrasya ve Çin'den dolayı da Asya Pasifik ülkelerindedir.

Bölge Nüfus Özgür olmayan nüfus oranı

(Milyon ) (yüzde )

Asya Pasifik 4.100 40

Amerika 1.000 8

Avrasya 292 80

Avrupa 625 13

Dünya neden demokraside geri düşmeye başladı? Bana göre en önemli neden siyasi İslam ve İslam ülkelerini yönetenlerin petrol gelirini demokrasiyle mücadeleye ayırmış olmalardır.

İslam ülkelerinde kadercilik ve biat kültürü sosyalist rejimden çıkmış olanlarda korku kültürü, kötü niyetli siyasiler, krallar ve emirler tarafından kolayca istismar edilmiştir. İslam ülkelerinde ve İran'da petrol paraları halkın refahından kesilerek kendi gelecekleri için tehdit olarak gördükleri demokrasiyle mücadele için harcanmaktadır.

Ortadoğu da Arap baharı çıkar hesaplarının demokrasi kılıfına sokulmuş bir projesidir. Ortadoğu ve diğer İslam ülkeleri ise maalesef ABD'nin ve batının ılımlı İslam ve Arap baharı projesi içinde, yalnızca İslam'da yorum ve mezhep kavgası veriyorlar. Siyasi İslam'ın tehdidi altında olan, laiklik karşıtı rejimlerle yönetilen İslam ülkelerinde demokrasi kültürü oluşmaz.

Öte yandan Soğuk Savaş sonrasında, 1990 yılından başlayarak demokratikleşme arttı. Ancak bu süre içinde ilerleme kaydeden Orta Asya Türk Cumhuriyetleri, Azerbaycan gibi ülkelerin büyük bir kısmı başkanlık sistemi içinde bunu koruyamadı

Küreselleşme de diktaya hizmet etti. Dünyada zengin-fakir ülke farkı açıldı. Cari fazla veren ülkeler daha zengin, cari açık veren ülkeler ise daha fakir oldu. Aynı zamanda küreselleşme ile spekülatif sermaye, siyasi iktidarları etkisi altına aldı. Spekülatif sektörler oluştu. İktidar zenginleri ve spekülatif zenginler türedi ve gelir dağılımı bozuldu.

Yoksullaşan ve geçim derdine düşen insanlar siyasi istismara ve vaatlere daha kolay inandı. Bu süreçte Demokrasi ikinci planda kaldı, siyasi istismarlar, popülizm öne çıktı. Demokrasi kültürü aşındı.