Merkez Bankası, Para Piyasası Kurulu (PPK), 16 Nisan’da gecelik faiz oranını 9.75’e düşürdü. Geçen sene Nisan ayında bu faiz 15.25 idi... Demek ki, son bir yıl içinde gecelik faiz oranı 5.5 puan düştü.
Yine PPK, Merkez Bankası’nın bankalara borç verme faizi de, bir yıl önce yüzde 19.25 iken, 16 Nisan’da 12.25’e düşürdü. Borç verme faiz oranı bir yılda, 6.75 puan düştü.
Gecelik faizler, diğer faizler içinde referans faizlerdir. Mamafih, mevduat faiz oranı da son bir yıl içinde ortalama yüzde 20’lerden yüzde 11’e indi.
TÜİK’in yayınladığı, finansal tasarruf araçlarının, TÜFE’ye göre aylık reel getirisi, mevduat faizinde zig-zag çiziyor. Bunun nedeni aylık TÜFE oranlarının değişmesidir. Bu faizler bazı aylar eksi olurken bazı aylar yüksek olmuştur.
En son açıklanan Mart ayında, bankalara bir aylık mevduat yatıranlar, ortalama olarak yüzde 0.11 oranında reel kaybı olmuştur.
Yani bankalar yüzde 11 faiz vererek mevduatı, yüzde 12.25 faiz vererek Merkez Bankası kaynaklarını kullanıyor... Buna karşılık bankaların aldıkları faiz, işlek kredi faizi olarak yüzde 28- 35 arasında, taksitli ticari kredi faizi olarak yüzde 20-25 arasında ve yatırım kredi faizi olarak da ortalama yüzde 20-25 faiz alıyorlar.
Yani aylık mevduat sahiplerinin anaparası erimiştir.
Mevduata verilen reel faizler ile Bankalar Birliği Başkanı’nın (Ersin Özince) açıklaması arasında çelişki var... Bankalar Birliği Başkanı, mevduatla yatırım kredisi arasındaki yüksek farkı açıklarken, mevduatın aylık, yatırım kredilerinin ise yıllık olduğunu öne sürmüştü.
Bu savı, üç açıdan çok yanlıştır...
Bir: Bankalar aylık mevduata reel faiz vermiyor.. Veya çok düşük reel faiz veriyor... Bu nedenle mevduatın aylık olması, Mevduat faizi yüzde 11 olurken yatırım kredisi faizinin 25 ile 30 arasında olmasının gerekçesi
olamaz.
İki: Aylık mevduat, bankaların işine geliyor... Çünkü mevduat faizi sürekli düşüyor... Bankalar bir ay sonra daha düşük faiz verecekleri için, aylık faiz işlerine geliyor. Buna karşılık reel sektöre yıllık olarak verdikleri kredi faizi değişmiyor.
Üç: Mevduatın aylık olması, bir ay sonra mevduatın çekilmesi anlamına gelmez. Aylık olmakla birlikte, mevduat her ay yenileniyor. Zaten halk mevduatın tamamını çekse, ortada banka kalmaz.
Ekonomik krizden çıkışta yatırımların artması gerekir. Ancak bu kredi faizleriyle kimse yatırım yapmaz... Bankaların yüzde 11’le mevduat toplayıp, bunu yüzde 30’la satmalarının önüne geçek gerekir.
Anayasanın 167 maddesi şöyledir:
“Devlet, para, kredi, sermaye, mal ve hizmet piyasalarının sağlıklı ve düzenli işlemelerini sağlayıcı ve geliştirici tedbirleri alır”.
Bankaların yüzde 11’e alıp, yüzde 30’a satmaları hangi piyasa düzenine sığar?
