Türk dünyasının birbirini tanıması ve ilişkilerin ilerlemesi için karşılıklı gidip gelmelerin önemli bir zemin olarak kabul edilmesi gerekmektedir. Bu sebeple Türk Konseyi (Türk Keneşi) liderler zirvesinin bu yılki ana teması “Turizm” oldu. Biz de Türk dünyasının bu konudaki sorunlarına çözüm üretmek amacıyla zirveden hemen önce bilimsel bir çalışma hazırladık. Çalışmaya ilişkin temel hususları ilk olarak 3. Dünya Türk Forumu’nda sunduk ve ardından ilgili ülke liderlerine iletilmek üzere gerekli makamlara gönderdik.
Türk Konseyi’ne üye ülkeler olan Türkiye, Kazakistan, Azerbaycan ve Kırgızistan arasındaki turizm ilişkilerine bakıldığında ciddi sorunlar dikkat çekiyor. 2012 yılında Türkiye’ye gelen yabancıların milliyetlerine göre dağılımında, Orta Asya Türk Cumhuriyetlerinin Türkiye’nin gelen turist sayısındaki oranının %3 olduğu görülmektedir. 2010 ve 2011 ile karşılaştırıldığında sürekli arttığı gözlenen bu oranda en yüksek pay Azerbaycan ve Kazakistan’a aittir. Bu haliyle Türkiye’nin Türk Cumhuriyetlerinden turist çekme konusunda ilerleme kaydettiği söylenebilir. Ancak Türkiye’den Orta Asya Türk Cumhuriyetlerine giden turist sayısında bu gelişimden söz etmek zordur. Azerbaycan’ı kapsam dışı tutacak olursak 2013 yılında Türkiye’den Orta Asya Türk Cumhuriyetlerine giden ziyaretçi sayısı 98.000 dolaylarındadır. Bunun da %81’i iş amaçlı ziyaretlerdir. Bu durum ilgili ülkelerin genel turist sayıları ile paralel bir görüntü arz etmektedir. Orta Asya Türk Cumhuriyetlerindeki turist dağılımının çoğunlukla bölge ülkeleri ve Rusya, Ukrayna, Belarus arasında gerçekleştiği ileri sürülebilir.
Orta Asya Türk Cumhuriyetlerinde turist sayısı ve dağılımındaki bu yetersizlik söz konusu ülkelerin kurumsal ve yapısal boyuttaki eksiklikleri ile belirginleşmektedir. Özbekistan’da henüz bir Turizm Bakanlığı bulunmamaktadır. Bu ülkelerde Türkiye’de operasyonu bulunan acente ve tur şirket sayısı Kırgızistan’da 68, Kazakistan’da 35, Türkmenistan’da 17, Özbekistan’da 11’dir. Buna karşın Almanya’nın 10.500, Rusya’nın ise 11.000 dolayında acentesi vardır.
Bu tespitler bir tarafa Orta Asya Türk Cumhuriyetlerinin turizm konusunu ciddi olarak masaya yatırması ve özellikle Türkiye’deki insanları çekmek için belirli adımlar atması gerekmektedir. Bu çerçevede pek çok avantajın yanı sıra Türkiye’den yönelişi engelleyen ciddi sorunlar bulunmaktadır. Bunların başında da yüksek bilet fiyatları gelmektedir. Farklı değişkenlerle birlikte, Türkiye’den ilgili ülkelere olan mesafenin uzun olması fiyatların belirli düzeyde yükselmesine sebep olabilir. Yine de bu rakamlar bireylerin seyahat etme istek ve yeteneklerini sınırlandıran boyuttadır. Örneğin Türkiye’den en çok ziyaretçi çeken ülkeler (Almanya, Gürcistan, Bulgaristan, Yunanistan, İtalya, Rusya) ile yine uzun mesafeli bir uçuş olarak değerlendirilebilecek ABD uçak bilet fiyatları karşılaştırıldığında (Türk Hava Yolları) en yüksek bilet fiyatı sırasıyla Özbekistan, ABD, Kazakistan, Türkmenistan ve Kırgızistan olarak çıkmaktadır. Türkiye’den en çok ziyaretçi çeken ülkelerin bilet fiyatları ise “en ucuz” olanıdır.
Doğal olarak Türk dünyasının kaynaşması adına bu ve benzeri sorunların konuşulması ve olabildiğince çözüm üretilmesi beklenmektedir. Peki bu bilet fiyatları neden bu kadar yüksek düzeyde seyretmektedir? Türk dünyası kendi arasındaki seyahatler için belirli istisnalar getirmez mi? Bu kapsamda Pegasus’un sahibi Ali Sabancı ne düşünüyor?
Hepsi ve daha fazlası bir sonraki yazımızda...
