Diyanet Vakfı''ndan emekli ilahiyatçı yazar Ömer Sağlam yaklaşan Kurban Bayramı öncesi sosyal medyadan bazı önemli bilgileri paylaşınca kendisine yönelttiğim soruları yanıtladı.
- Soru: Kurban nedir?
Sağlam: Arapça kökenli Kurban kelimesi, dini literatürde, Tanrı ile yakınlık kurmak için, yani ibadet maksadıyla belli bir vakitte belirli cinsten hayvanları kesmeyi ve bu amaçla kesilen hayvanı ifade eder.
Hz. İbrahim, kendisinden önceki geleneğe uygun olarak oğlunu kurban etmeye kalkışmış ancak bu gelenek insan kurban etmekten hayvan kurban etmeye evrilmiştir.
- Soru: Kurban konusunda Kur''an''daki hüküm nedir?
Sağlam: Kurban kesmenin hükmü konusunda İslam uleması arasında görüş birliği yoktur. Sünnet diyen de vardır, Vacip diyen de. Diğer bütün mezhepler Sünnet derken, sadece Hanefiler Vacip demişler.
Haccın farzları ve vacipleri arasında da kurban kesmek bulunmamaktadır.
Diyanet İşleri eski başkanlarından ve Kur''an-ı Kerim''i tefsir edecek çapta yetkin bir ilahiyatçı olan Prof. Dr. Süleyman Ateş, Kevser Suresi''nin ikinci ayetini şöyle anlamlandırmış:
"Öyleyse Rabbin için namaz kıl ve nahret. (Ellerini boğazına kadar kaldırıp tekbir al.)"
Bence de Süleyman Ateş haklıdır.
- Soru: Vekâlet yoluyla kurban nedir ve ne zaman başladı?
Sağlam: Vekalet yoluyla kurban, zamanla tamamen bir rant alanı bir istismar alanı haline gelmiştir ülkemizde.
Bana göre bu kesinlikle yurt dışına bir servet aktarımı ve israftır. Bu sebeple vekalet yoluyla yurt dışında kurban kesimi yasaklanmalı ya da kesilen kurban etlerinin Türkiye''ye getirilmesi zorunlu kılınmalıdır.
Böylece, hem alt yapısı yetersiz, ne idüğü belirsiz, kime hizmet ettikleri bilinmeyen STK''ların kurban üzerinden vurgun yapmalarının önüne geçilmiş olur hem de millî servetimiz yurt içinde kalır.
Bana göre; hacda Türk hacı adayları tarafından kesilecek kurbanların etleri de Türkiye''ye getirilmelidir.
Diyanet 2021 yılında Vekaleten Kurban Kesme ücretlerini yurt içi için 1.125 yurt dışı için 925 lira olarak belirlemişti
Bu demektir ki; Diyanet, sadece 2021 yılında, Vekalet Yoluyla Kurban Kesme kampanyasında:
(64.033 X 1.125 = 72.037.125) + (525.103 X 925 = 485.720.275) olmak üzere toplam 557 milyon 757 bin 400 lira para toplamış ve bu paranın 485.720.275 TL''sini yurt dışına aktarmıştır.
Diyanet''in yanı sıra birçok STK''nın da yurt dışında vekalet yoluyla kurban kestiği düşünülürse, önemli bir millî servetin yurt dışına aktarıldığı sonucuna varırız.
Bu müsrifliktir, hükmü konusunda bile konsensüs olmayan bir ibadet bahane edilerek yapılan bir işgüzarlıktır.
- Soru: Kimler kurban kesmelidir?
Sağlam: Bu soruya, Diyanet şu cevabı vermiştir:
Kurban kesmek, akıl sağlığı yerinde, ergen olan, dinen zengin sayılacak kadar mal varlığına sahip ve mukim olan her Müslümanın yerine getireceği malî bir ibadettir. Temel ihtiyaçlarından ve borcundan başka 80.18 gr altın veya değerinde para ya da eşyaya sahip olan kimselerin kurban kesmesi gerekir.
Yani bugünkü piyasa fiyatlarıyla zorunlu ihtiyaçlar dışında yaklaşık 80 bin TL''lik bir tasarrufun/birikimin olmasıdır.
- Soru: İslam''a göre; zorunlu ihtiyaçlar nelerdir? Yani, kişi hangi ihtiyaçların dışında 80,18 gram altına sahip olursa zengin sayılır?
Sağlam: Diyanetin üstü kapalı olarak ve genel ifadelerle geçiştirdiği zorunlu ihtiyaçlar bir başka kaynakta şöyle detaylandırılmış:
Bugünkü şartlarda bir insana zengin diyebilmek için, kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin sağlıklı ve dengeli beslenmelerine yetecek derecede sürekli ve muntazam bir geliri olacak, evi olacak veya kirasını düzenli ödeyecek derecede geliri olacak, binek aracı olacak, ticari iş yapıyorsa o işi yapmaya matuf aracı veya araçları olacak, ev eşyaları olacak ve elbiseleri olacak, ilim adamı ise kütüphanesi olacak. Zanaatkar veya sanatkar ise bu işlerini yapmak için ihtiyaç duyduğu alet-edevat olacak, ticari mallarını muhafaza edecek depo ve depolamaya yarayan ambalaj ve paketler olacak.
Bütün bunlardan sonra da 80,18 gram altını veya karşılığı birikmiş nakit parası veya malı olacak. Kurban kesmek ancak bu gibi kişilere vacip veya sünnettir.
Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş, 2022 yılında uygulanacak Vekaleten Kurban Kesme ücretlerini yurt içi için 2.250 TL; yurt dışı için 1.800 TL. olarak açıklamış bulunmaktadır.
Türk-İş''in 4 kişilik bir ailenin yoksulluk sınırını aylık 19.602 lira açıkladığına göre aylık geliri bu rakamın altında olan 4 kişilik bir aile yoksul sayılır.
Bu ailelerin kurban kesmesi gerekmez.
Buradan çıkarılacak sonuç şudur:
- Bir insanın kurban kesmesi için zengin olması şarttır.
