Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ile Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz düzenledikleri ortak basın toplantısında uygulayacakları bilmem kaçıncı tasarruf paketini ala vala ile duyurdular…
Ben de oturdum baştan sona izledim ve açıkça söylemek gerekirse asli sorunlara değinilmeyen, çok önemli temel konulara girilmeyen, sade suya tirit bir açıklama olduğunu gördüm.
Öncelikle şunu söyleyeyim açıklamada çokça yer verilen 3 yıllık dönem 4 yıl sonraki seçimlere kadar 3 yıl vatandaşın ümüğünün sıkılacağı, seçimlere 1 yıl kalınca vatandaşın “balık hafızalı” olmasına güvenilerek seçim ekonomisi uygulanacağını düşündürmektedir.
İçinde bulunduğumuz 2024 Mayıs ayı Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin üzerinden tamı tamına 1 yıl geçtiğini göstermektedir. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ve ekibi bu 1 yıldır daha derli toplu, hesaba kitaba dayanan, zamanlaması yapılmış bütünleşik bir tasarruf paketi bile hazırlayamamış bulunmaktadır görünen durum budur.
Ayrıca açıklanan tasarruf önlemlerinde ıvır zıvır konulara girilmiş amma ve lakin birçok temel konudan bahsedilmiyor bile.
Bu kadar vahim bir durumda aşağıda sıraladığım temel konulara girilmemesi aslında tasarrufa masarrufa kimsenin niyeti olmadığını göstermektedir.
Bence Türkiye özelinde gerçekten bir tasarruf amaçlanıyorsa girilmesi gereken olmazsa olmaz temel konular:
- Çok yüksek faiz ile alınan borçların yeniden yapılandırılması.
- Kamu İhale Kanununda yapılması gerekli değişiklikler. Bu konu çerçevesinde doğru mal ve hizmeti doğru fiyata alamama sorunu.
- Sayısal boyutu eski Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar tarafından açıklanan 9 milyon Suriyeliye bakma sorunu.
- Kamu Özel Ortaklığı çerçevesinde fahiş fiyata mal edilen kamu yatırımlarının dövize bağlı ödemeleri sorunu.
- Kamu yöneticilerinin “itibardan tasarruf edilmez” tutkusu.
- Yurt dışı hibe ve yardımlar.
- Yurt dışına yönelik siyasi, dini ve askeri amaçlı harcamalar.
- Sosyal Güvenlik açıkları.
- Sosyal Yardımlar.
- Kayıt dışı kaçak yabancı işçiliğin yol açtığı vergi sigorta kaybı.
- Kayıt dışı ekonomik faaliyetler.
Bunlar tasarruf denilince ilk akla gelen temel konular bu konuları gündeme almadan kamuoyunda popüler olan araç, sosyal tesis, servis gibi tali konuları pakete dahil ederseniz kimse o paketi ciddiye middiye almayacaktır.
Bakın belki de büyük tasarruf sağlayabilecek, en kolay ve en hızla halledilebilecek konu Kamu İhale Kanunu değişikliğidir. Yapılacak radikal değişiklikler ile gerçek rekabet ortamı sağlandığında sadece bu kalem bile kamuya inanılmaz bir tasarruf olanağı sağlayacaktır.
Bu arada sadece ihalenin yapılış biçimi değil aynı zamanda hak edişlerin kabulü ve ödemelerin zamanlamasının da keyfilikten arındırılması muhakkak gerçekleştirilmelidir.
Bu ödeme konusu özellikle önemlidir çünkü ödemelerin zamanlaması idarenin keyfine kalınca ihaleye girenler olası en kötü senaryoyu baz almakta ve yüksek faiz yüksek enflasyon ortamında teklifler aşırı şişmektedir.
Teklifler aşırı şişince idare ile ilişkisi iyi olan ve ödemenin zamanlamasını içeriden öğrenebilen firma hem ihaleyi kazanabilecek ve hem de aşırı karlı olabilecek bir fiyat belirleyebilmektedir.
Sadece şeffaf ve tam rekabete açık ihaleler düzenleyip bu ihalelerdeki hak ediş ödemelerini şeffaf ve herkese eşit bir zamanlamaya bağlamak bile kamunun mal ve hizmet alımlarında inanılmaz tasarruf etmesine yol açacaktır.
Tabi bu durum imtiyazlı bazı yandaş firmaların kolayca, aşırı kar elde etmesini engelleyeceği ve siyasetçi/bürokrat/firma ortak düzenine çomak sokacağı için ağza bile alınmaz…
