Finansal yatırım araçlarının 2017 yılında, nominal getiri oranları ve reel getiri oranları açıklandı. TÜFE (yüzde 11.92)'ye göre hesaplanan reel getiri oranları içinde, hem mevduat faizi, hem de devlet iç borçlanma senetleri (DİBS) faizi eksi oldu.
Enflasyon oranı ne olursa olsun, faizleri tartışırken söz konusu enflasyonun şişirme etkisini kaldırıp, reel faizleri konuşmak gerekir. Eğer reel faizler konuşulmuyorsa, bunun bir nedeni var.
Mevduatta reel faizin eksi olması, mevduat sahibinin tasarrufunun erimesine neden olur. Mevduat sahibinden bankalara gelir transfer edilmiş olur.
2017 yılında banka yüzde 18 ile kredi vermişse, enflasyon yüzde 11.92 olduğundan banka yüzde 5.4 oranında reel faiz kazanmıştır. Bu getiriye mevduata verdiği eksi reel faizi de ilave etmek gerekir. Kabaca banka yüzde 5.43 artı yüzde 1.88 eksi reel faiz, eşittir yüzde 7.19 reel faiz kazanmıştır.
Devlet iç borçlanma senetlerinde ise reel faiz eksi 4.69 oldu. Eğer senet değerlerindeki değişmeyi ihmal edersek, devlete 100 lira borç verenin elinde yıl sonunda satın alma gücü olarak 95.31 lira kaldı. Devlet bir anlamda gizli vergi almış oldu.
Mevduat reel faizinin eksi olmasıyla parasının enflasyon karşısında eridiğini görenler, eldeki TL'yi dövize veya gayrimenkule yatırıyor. Bunun içindir ki döviz kurlarının artmasının nedenlerinden birisi de eksi faizdir. Gayrimenkulde ise konut balonu oluştu. Konut sektöründe yüzde 20 arz fazlası olduğu tahmin ediliyor.
TL'yi elde tutmak istemeyenlerin bir kısmı ise harcıyor. Toplam talep artıyor. Toplam talebin artması ekonomide canlanma yaratır. Ancak toplam talebin üretimin üstünde artması enflasyon yaratır.
******************
Finansal Yatırım Araçlarının Yıllık Nominal ve TÜFE'ye Göre Reel Getiri Oranları
2016 2017
Nominal
Gelir Reel
Gelir Nominal
Gelir Reel
Gelir
Mevduat Faizi 9,83 1,20 9,82 -1,88
BİST 100 Endeksi 4,10 -4,08 43,17 27,92
Dolar 19,75 10,34 9,91 -1,80
Euro 16,08 6,96 23,36 10,22
Külçe Altın 29,37 19,20 20,52 7,68
Devlet İç Borçlanma Senetleri 9,26 0,67 6,67 -4,69
TÜFE 8,53 - 11,92 -
**********************
BİST 100 endeksinin, 2016 yılında reel getirisi eksi 4.08 iken 2017 yılında yüzde 27.92 oldu. Yani 2 yıl içinde reel fark 32 puan oldu. Bugünkü kırılganlığın temel nedenlerinden birisi, Borsanın aşırı zikzak çizmesidir.
Türkiye'de, siyasi ve hukuki risklere rağmen Borsaya sıcak para geliyor.
Bunun bir nedeni yüksek getirinin risk almaya değer bir getiri olmasıdır.
2017 yılında dünyada gelişmekte olan ülkelere 235 milyar dolar sıcak para gitti. Bunun 21.2 milyar doları yani yüzde 9'u Türkiye'ye girdi.
2018 yılında Borsanın aynı getiriyi sağlayamayacağı açıktır. Aksi halde bu kadar şişmeye dayanamaz.
2017 yılında dolar tutanlar, TL olarak yüzde eksi 1.8 oranında reel kayıp yaşadılar. Euro tutanlar ise yüzde 10.2 reel getiri elde etmiş oldular.
Oysa ki 2016 yılında doların reel getirisi daha yüksek olmuştu.
Bir Euro ve bir dolardan oluşan döviz sepetinin 2017 sonunda TÜFE bazlı reel kur endeksi 84.70'tir. Yani döviz sepeti TL karşısında yüzde 15.3 oranında daha değerlidir.
2017 başında bir Euro/Dolar paritesi 1.0431 iken 2017 sonunda 1.1972 oldu. Yani bir yıl içinde Euro, dolar karşısında yüzde 14.77 oranında değer kazandı.
Külçe altın 2016 yılında yüzde 19.20 reel getiri sağlamışken, 2017 yılında yüzde 7.68 oldu.
